اضافه شدن یک عضو جدید به خانواده یک لحظه‌ی بسیار شیرین و خوشایند برای همه‌ی مادران باردار و خانواده‌های آنها است. مادر با تمام هیجانی که برای انجام دادن این کارها دارد، پس از زایمان ممکن است دچار استرس شود. زایمان برای یک مادر یک استرس عاطفی و جسمی ایجاد می‌کند.
اکثر خانم‌ها مدتی بعد از زایمان، تغییراتی را در خلق‌وخوی خود تجربه می‌کنند. این تغییرات طبیعی است و به عنوان “افسردگی پس از زایمان” در نظر گرفته می‌شود.
تغییر خلق و خو در سه روز اول پس از زایمان خودش را نشان می‌دهد و ممکن است تا دو هفته برای مادر ادامه‌دار باشد. برخی از این تغییرات در بعضی از بانوان بیش از حد انتظار تشدید می‌شود و ممکن است زمان طولانی‌تری داشته باشد.
عوامل متعددی برروی تشدید و طولانی شدن افسردگی پس از زایمان تاثیرگذار است که ما در ادامه به آنها اشاره کرده‌ایم.
فهرست مطالب
افسردگی پس از زایمان چیست؟
گرفتگی خلق‌وخو به شکل شدید در دوران پس از زایمان که پس از تولد کودک ایجاد می‌شود که معمولاً پس از تولد کودک ایجاد می‌شود. این افسردگی یک بیماری شایع روانپزشکی است که اکثریت مادران در دوره پس از زایمان آن را تجربه می‌کنند.
افسردگی پس از زایمان به یک نگرانی جهانی برای سلامت روان تبدیل شده است که سالانه میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده است که حدود 65 درصد از مادران در آسیا با افسردگی پس از زایمان روبرو هستند.
افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان معمولاً با اضطراب، غمگینی یا ناامیدی شدید مواجه می‌شوند. همین امر باعث می‌شود آنها در عملکرد طبیعی خود دچار مشکل شوند. این احساسات معمولاً طولانی‌تر از گرفتگی خلق‌وخو (Baby Blues) است.
تغییرات خلق‌وخویی دو هفته پس از زایمان برطرف می‌شود اما افسردگی پس از زایمان ممکن است به اشکال مختلفی خود را نشان دهد و مدت طولانی‌تری مادر را درگیر کند.
افسردگی پس از زایمان ترکیب پیچیده‌ای از تغییرات عاطفی، فیزیکی و رفتاری است که توسط برخی از زنان در مدت کوتاهی پس از زایمان تجربه می‌شود. این تجربیات به تغییرات شیمیایی، اجتماعی و روانشناختی مربوط به زایمان نسبت داده شده است.
توجه به این نکته ضروری است که برخی از پدران و شرکای احساسی مادران نیز ممکن است مدت کوتاهی پس از تولد نوزاد جدید خود دچار افسردگی شوند. از این رو افسردگی پس از زایمان تنها به مادران محدود نمی‌شود بلکه ممکن است در مردان (پدران) نیز مشاهده شود که ما در ادامه این مقاله در این باره بیشتر توضیح داده‌ایم.
افسردگی پس از زایمان در اکثر نژادها، فرهنگ‌ها یا طبقه‌ها رایج است و فرقی نمی‌کند در چه طبقه‌ای هستید. فرقی ندارد شما در ونکور کانادا زندگی می‌کنید یا آمریکا، هرکسی که از یک کودک جدید در زندگی خود استقبال می‌کند، ممکن است این اختلالات ناراحت‌کننده را تجربه کند.
توصیه می‌شود برای آشنایی بیشتر با مبحث افسردگی مطلب مربوط به افسردگی مطالعه بفرمایید.
چه عواملی باعث ایجاد افسردگی پس از زایمان می‌شوند؟
عوامل فیزیکی و عاطفی زیادی وجود دارند که ممکن است فرد را مستعد افسردگی پس از زایمان کند. پزشکان و متخصصان بر این باورند که این موضوع تا حد زیادی ناشی از تعامل بین شرایط ژنتیکی و محیطی است. عواملی که فرد را پس از زایمان مستعد افسردگی می‌کند عبارتند از:
- سن مادر در زمان بارداری
- سابقه‌ی افسردگی یا اختلال دو قطبی قبل یا در طول بارداری
- عوارض زایمان از بارداری‌های قبلی
- تعداد فرزندان، تغییرات هورمونی ناشی از بارداری
- سابقه اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی (PMDD)
- تنهایی
- عدم حمایت اجتماعی و تعارض زناشویی
- مادرانی که نوزادانشان در بخش مراقبت‌های ویژه قرار گرفته‌اند و یا به دلیل ناباروری تحت درمان هستند
- اختلالات تیروئید
- دیابت نوع یک و دو هستند،
مستعد افسردگی پس از زایمان می‌باشند.
علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟
علائم افسردگی پس از زایمان تا حد زیادی متفاوت است. مدت زمان و شدت این علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. از این رو نظارت دقیق علائم توسط والدین جدید برای کمک به آنها در برداشتن گام‌های بعدی برای بهبودی مهم است.
این علائم مشابه علائم افسردگی هستند اما ممکن است علائم دیگری را نیز شامل شوند. در ادامه به برخی از این علائم اشاره کرده‌ایم. هنگامی که این علائم بیش از دو هفته پس از زایمان در مادر باقی بماند، عملکرد طبیعی او را تحت تاثیر قرار خواهد بود طوری که ممکن است وی حتی به خودکشی نیز فکر کند. در این زمان باید برای درمان مادر اقدام کرد.
علائم افسردگی پس از زایمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بی‌قراری و تجربه بدخلقی
- غمگین بودن یا در هم شکستن
- احساس گناه یا بی‌ارزشی
- احساس خستگی یا زودرنج شدن
- گریه کردن مکرر
- کناره‌گیری از خانواده و دوستان
- احساس ناامیدی
- زیاد خوردن یا امتناع از خوردن
- زیاد خوابیدن یا بی‌خوابی
- کمبود انرژی یا از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت بخش قبلی
- عدم مراقبت یا امتناع از شیر دادن به نوزاد
- داشتن افکار خودکشی
- داشتن مشکلات حافظه یا مشکل در تصمیم گیری
- بی توجهی به نوزاد یا داشتن این باور که نوزاد متعلق به شخص دیگری است.
میزان شیوع افسردگی پس از زایمان چقدر است؟
برخی از افراد ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شوند و آن را تجربه کنند و برخی هم ممکن است اصلاً این حس را تجربه نکنند یا به عبارتی آن را کنترل کنند.
اما براساس آمار و مطالعات حدود 70 تا 80 درصد از زنان پس از زایمان دچار اختلالات خلقی می‌شوند. به طور کلی از هر 8 زن 1 زن ممکن است پس از زایمان افسردگی را تجربه کند و این در تمام دنیا حتی اروپا نیز وجود دارد.
براساس آمار، ممکن است 15 درصد از زنان پس از بارداری یک وضعیت ناتوان‌کننده‌تری از افسردگی را تجربه کنند و بین 0.1 درصد تا 0.2 درصد بانوان با شکل نادری از روان‌پریشی پس از بارداری روبرو می‌شوند.
حدوداً 50 درصد از زنانی که دچار افسردگی پس از زایمان شدند، اولین دوره‌ی افسردگی خود را پس از زایمان تجربه می‌کنند این در حالیست که 50 درصد مابقی دارای علائم افسردگی قبل از زایمان هستند.
طبق گزارش انجمن اطفال آمریکا، سالانه بیش از 400000 نوزاد از مادران افسرده متولد می‌شوند. مطالعات حاکی از آن است که 30 تا 35 درصد از افرادی که سابقه افسردگی، اختلالات خلقی یا اضطرابی دارند، احتمالاً پس از زایمان دچار افسردگی خواهند شد.
مادرانی که در بارداری‌های قبلی خود سابقه افسردگی پس از زایمان داشته‌اند، 10 تا 50 درصد بیشتر احتمال دارد که در زایمان‌های بعدی خود نیز دچار افسردگی شوند. همچنین، حدود نیمی از زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان، برای اولین بار است که علائم افسردگی را در دوران بارداری تجربه کرده‌اند.
افسردگی پس از زایمان پدران چیست؟
به طور کلی پدران نیز می‌توانند افسردگی مشابه همسر خود را نیز تجربه کنند. تعدادی از پدران نوزادان جدید وجود داشتند که مدت کوتاهی پس از زایمان همسرانشان دچار افسردگی شده‌اند.
مطالعات نشان داده است که 10 درصد از پدران با افسردگی پس از تولد نوزاد مواجه شدند. افسردگی در این پدران با تغییر خلق و خوی افسرده، خستگی، تغییر در الگوی خواب، خوردن یا نخوردن غذا و همچنین اضطرات یا غم ظاهر شده است. همچنین نیمی از پدرانی که همسرانشان افسردگی پس از زایمان داشتند نیز ممکن است در عرض یک سال دچار افسردگی شوند.
احتمال اینکه پدران جدید افسردگی پس از زایمان را تجربه کنند در پدران جوان و کسانی که سابقه افسردگی قبلی، مشکلات مالی یا تجربه روابط بد در گذشته داشته اند، بیشتر است.
براساس تحقیقاتی که در سال 2020 انجام شده است، 4 درصد از پدران در اولین سال تولد نوزاد خود افسردگی را تجربه کرده‌اند. از هر 5 پدر 1 نفر تا 12 سالگی کودک خود حداقل یک یا چندین بار افسردگی را تجربه کرده است.
پدران جدید نیز با دیدن برخی علائم مانند اضطراب یا افسردگی و همچنین برخی علائم دیگر که در بالا نیز ذکر شد در سال اول پس از زایمان همسرشان دچار افسردگی می‌شوند که باید به سرعت به دنبال کمک باشند.
چگونه افسردگی پس از زایمان را تشخیص دهیم؟
بعد از مشاهده بیش از دو هفته ای علائم ذکر شده از افسردگی در مادران یا پدران به پزشک مراجعه فرمایید. راه های تشخیص عبارتند از:
- مراجعه به روانپزشک
- مراجعه به روانشناس
- گرفتن نوار مغزی (CQ) و یا نقشه مغزی (QEEG)
بهترین و دقیق ترین راه تشخیص افسردگی گرفتن نوار مغز و نقشه مغز است. برای اطلاع از جزئیات این تست ها روی آن ها کلیک کنید.
مرکز اعصاب و روان نوین ارائه دهنده خدمات نوار مغزی و نقشه مغزی در مشهد می باشد. برای اطلاع بیشتر و دریافت نوبت با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید:
051-38443893
09159166703
راه درمان افسردگی پس از زایمان چیست؟
تشخیص زودهنگام علائم افسردگی پس از زایمان برای بهبودی سریع و کاهش چشمگیر خطر برای مادر یا نوزادش و پیشگیری از حملات بعدی ضروری است. همچنین ارزیابی زنان مستعد در دوران بارداری به پیش‌بینی احتمال یک دوره افسردگی پس از زایمان کمک زیادی می‌کند. افسردگی پس از زایمان یک امر جدی است و افراد مبتلا به آن باید در اسرع وقت به یک مشاور مراجعه کنند و کمک‌های لازم را دریافت نمایند.
راه‌ها درمان افسردگی به طور کلی به سه روش کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
دارو درمانی
فرد مبتلا به افسردگی پس از زایمان تحت نظر روانپزشک دوره دارو درمانی انجام می‌دهد تا علائم افسردگی رفع شوند.
نوروتراپی
درمان‌های نوروتراپی با تمرین دادن مغز، افسردگی پس از زایمان را بدون نیاز به دارو و عوارض درمان می‌کنند. روش‌های درمان نوروتراپی عبارتند از:
در بین این سه روش درمان rTMS اثر بسیار بهتری نسبت به بقیه دارد و افسردگی تا به راحتی در 15 جلسه درمان می‌کند. برای اطلاع بیشتر درباره هر کدام از روش های درمان رو آن کلیک کنید یا با شماره تلفن های مرکز اعصاب و روان نوین تماس حاصل فرمایید:
051-38443893
09159166703
روش‌های روان درمانی نیز می‌توان برای درمان افسردگی مفید باشد. برای مثال درمان رفتاری شناختی CBT یکی از موثر ترین روش‌های این حوزه است.
عوارض افسردگی پس از زایمان
درمان نشدن فرد مبتلا به افسردگی پس از زایمان، سلامت روان والدین جدید، نوزاد و خانواده آنها را با چالش های بیشتری مواجه می‌کند. این موضوع می‌تواند به شدت بر پیوند والدین با فرزند تأثیر بگذارد و باعث بی‌توجهی به مراقبت شخصی و مراقبت از کودک شود.
مادر در این شرایط ممکن است نتواند به نوزاد خود شیر بدهد و یا از لمس کردن او خودداری کند. گاهی در این شرایط مادر حتی فکرهای دیگر نیز در سر دارد. به عنوان مثال گاهی فکر می‌کند که شاید این فرزندی که در آغوش اوست فرزند خودش نیست و شاید در بیمارستان با کودک دیگری عوض شده باشد.
به همین دلیل این افکار می‌تواند احتمال آسیب رساندن به نوزاد را افزایش دهد. به همین دلیل، مادر مبتلا به افسردگی پس از زایمان را برای مراقبت از فرزندش نباید تا مدتی تنها گذاشت.
افراد مبتلا به PPD که هنوز درمان نشده‌اند ممکن است باعث آسیب به فضای خانواده شوند و محیطی آسیب‌زا برای خانواده فرآهم شود. فرد مبتلا به افسردگی پس از زایمان ممکن است، به مادر روان‌پریشی همراه با هذیان و توهم تبدیل شود.
همچنین فرزندان مادران مبتلا به افسردگی پس از زایمان که درمان نشده‌اند ممکن است بعداً دچار مشکلات رفتاری یا عاطفی مانند گریه زیاد، مشکلات خوردن و خوابیدن یا تاخیر در رشد و زبان شوند.
چگونه از افسردگی پس از زایمان پیشگیری کنیم؟
تا کنون به جز حفظ سبک زندگی سالم هیچ راهی برای پیشگیری از افسردگی پس از زایمان شناخته نشده است. اما اگر فردی سابقه افسردگی یا سابقه خانوادگی افسردگی پس از زایمان دارد و باردار می باشد و یا تصمیم به بارداری دارد، باید به مشاور یا روانپزشک مراجعه نماید.
این امر سبب می شود که در صورت لزوم، درمان مناسب برای پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان صورت گیرد. اگر خانمی در طول بارداری خود مشکلات بهداشت روان دارد باید تا چند هفته پس از زایمان به طور مرتب توسط پزشک ویزیت شود.
مجموعه اعصاب و روان نوین مفتخر است با ارائه خدمات نوروتراپی و روانپزشکی که نقشی اثر گذار در درمان اختلالات مغزی دارد در خدمت شماست. توصیه می شود اگر سوالی دارید به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه اینجا کلیک کنید.
دیدگاه