در واقع فوبیا به واکنش و یا ترس بیش از حد و غیر منطقی گفته می شود. اگر دچار فوبیا هستید ، هنگام رو به رویی با منبع ترس خود دچار احساسات وحشت بیش از اندازه می شوید. ترس اشخاص می تواند از مکان، موقعیت و یا اشیاء خاصی باشد. بر خلاف اختلالات استرس و اضطراب ، فوبیاها حتما با یک منبع خاصی در ارتباط هستند.
تاثیر فوبیا می تواند از آزار دهنده تا ناتوان کننده متغیر باشد. افرادی که به انواع مختلف فوبیا مبتلا هستند ، می دانند که ترس آنها غیر منطقی است اما کاری از دستشان بر نمی آید. چنین ترس هایی می تواند در کارهای روزمره شخص مانند محیط کار ، مدرسه ، خانواده و روابط شخصی افراد ، اختلال ایجاد کند. ابن فوبیا ها حتی می توانند باعث شوند که فرد محل زندگی خود را تغییر دهد و از بسیاری از دورهمی ها و کارهای اجتماعی دوری کند.
فهرست مطالب
تفاوت ترس و فوبیا چیست؟
همه‌ی ما از چیزهایی می‌ترسیم. ترس یکی از ساز و کارهای دفاعی طبیعی در انسان است که برای حفظ انسان از آسیب و خطر کاربرد دارد. ترس هنگامی رخ می‌دهد که یک محرک بیرونی یا درونی در برابر فرد باشد و پاسخی که به این محرک داده می‌شود ترس خواهد بود. ترسیدن با میزان محرک تناسب دارد. اما گاهی این ترسیدن با چیزی که زمینه‌ساز ترس شده است تناسب و هماهنگی ندارد و بیش از اندازه است. هنگامی که این ترسیدن از یک چیز، بیش از اندازه و غیرمنطقی و پیاپی باشد و عملکرد فردی و اجتماعی و زندگی روزمره را با چالش روبه‌رو کند فرد دچار فوبیا شده است.
بیشتر بدانیم: تروما چیست؟
علت ابتلا به فوبیا
یکی از عوامل ابتلا به فوبیاها ، ژنتیک افراد و محیط اطرافشان است. کودکانی که یکی از افراد نزدیکشان به فوبیا و یا اختلالات اضطرابی مبتلا شدند ، نسبت به بقیه کودکان بیشتر در معرض خطر ابتلا به فوبیا هستند. همچنین رویداد های ناراحت کننده مانند غرق شدن می تواند ، فوبیا را همراه خود داشته باشند. قرار گرفتن در فضاهای محدود ، ارتفاعات شدید و یا نیش حشرات نیز از مواردی هستند که بیشترین میزان ابتلا به فوبیا را تشکیل می دهند.
البته در نظر داشته باشید که افرادی که در زندگی خود استرس ، اضطراب و افسرددگی را تجربه کرندن و یا به طور ژنتیکی پیش زمینه ابتلا به این موارد را دارند نیز ، احتمال بیشتری برای داشتن انواع فوبیا خواهند داشت. افرادی که در شرایط خاص پزشکی هستند و یا از نظر سلامتی باید به طور مداوم از خود مراقبت کنند نیز ریسک بالایی برای ابتلا به فوبیا را دارند. برای افراد ، پس از آسیب های مغزی بسیار شایع است که دچار انواع مختلف فوبیا بشوند. همچنین سوء مصرف مواد و افسردگی نیز رابطه مستقیم با این مورد دارد.
البته در نظر داشته باشید که فوبیا با بیماری های روانی جدی مانند اسکیزوفرنی بسیار متفاوت هستند. برای مثال در بیماری اسکیزوفرنی افراد دچار توهمات بینایی و شنوایی می شوند. ممکن است غیرمنطقی باشد، اما افراد مبتلا به فوبیا در آزمایشات مربوط به تشخیص واقعیت شکست نمی خورند.
علاوه بر موارد ذکر شده ، جنسیت و وضعیت اقتصادی نیز بر ابتلا به فوبیا تاثیر گذار است. برای مثال در زنان احتمال بیشتری وجود دارد که به فوبیای حیوانات مبتلا شوند و در مردان نیز احتمال بالاتری می رود که به فوبیاهایی مانند دندانپزشکی مبتلا می شوند. همچنین کودکان و افرادی که از نظر اقتصادی در سطح پایین تری قرار دارند، احتمال بیشتری دارد که درگیر فوبیای اجتماعی بشوند.
انواع فوبیا
فوبیاها انواع بسیار مختلفی دارند ، به حدی که توان نام بردن همه آنها در یک جا وجود ندارد. برخی از آنها شایع و برخی دیگر بسیار عجیب و غیر قابل باور به نظر می رسند. در ادامه چند نوع از فوبیاها اشاره می شود:
آگورافوبیا (Agoraphobia)
آگروفوبیا ترس از مکان ها یا موقعیت هایی است که افراد نمی توانند از آنها فرار کنند. افراد مبتلا به این نوع از فوبیا ، می ترسند که مبادا در جمع ها اضافی باشند . یا خارج از خانه در موقعیتی به دام افتاده باشند و نتوانند به خانه بازگردند. آنها اغلب از موقعیت های اجتماعی دوری می کنند و سعی می کنند تا جای ممکن ، در خانه خود بمانند.
بسیاری از افرادی که به آگروفوبیا مبتلا هستند می ترسند که خارج از خانه و منطقه امن خود ، دچار حملات پانیک شوند. اشخاصی که مشکلات مزمن سلامتی دارند می ترسند در فضاهای عمومی و یا جایی که هیچ کمکی وجود ندارد دچار موقعیت اورژانسی شوند.
فوبیای اجتماعی (Social Anxiety Phobia)
اجتماع هراسی یا فوبیای اجتماعی ، به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز شناخته می شود. این فوبیا در رابطه با موقعیت های اجتماعی است و می تواند منجر به انزوای فرد شود. این نوع از فوبیا می تواند به شدت پیشرفت کند به حدی که شخصِ دارای این فوبیا ، حتی از سفارش دادن غذا در رستوران و یا پاسخ دادن به تلفن وحشت داشته باشد.
فوبیای عملکرد (Glossophobia)
این نوع از فوبیا به حالتی اطلاق می شود که شخص صحبت کننده در مقابل دیگران دچار ترس و اضطراب شود. افرادی که این فوبیا را دارا هستند حتی به هنگام فکر کردن راجع به صحبت در مقابل یک جمعیت به شدت ترسیده و حتی علائم جسمی را نیز از خود نشان می دهند.
آکروفوبیا (Acrophobia)
افراد مبتلا به این نوع از کوه ها ، پله ها ، ساختمان های بلند و طبقات به شدت می ترسند.علائم فیزیکی این نوع از فوبیا شامل سرگیجه ، تعریق و یا از دست دادن هوشیاری است.
آوینوفوبیا (Aviophobia)
ترس از پرواز کردن با هواپیما و سوار شدن بر هواپیما است.
هِموفوبیا (Hemophobia)
ترس از دیدن خون یا آسیب جدی است. فردی که دارای این نوع از فوبیا است به هنگام تماس با خون خود یا شخص دیگر بیهوش می شود.
فوبیای دندان پزشکی (Dentophobia)
در این نوع از فوبیا ، فرد از هرگونه اقدامات مربوط به دندان پزشکی هراس دارد و می ترسد. به طور کلی می توان گفت این فوبیا پس داشتن تجربه تلخ و دردناک در دندان پزشکی اتفاق می افتد اما اگر مانع از چکاپ های دوره ای و رسیدگی و درمان دندان ها در زمان مناسب شود ، بسیار آسیب زننده است.
نیکتوفوبیا (Nyctophobia)
این مورد برای ترس از شب و یا تارکی است. در هنگام کودکی بسیاری از افراد این ترس را دارند و ممکن است با مرور زمان از بین برود اما اگر در دوران نوجوانی و جوانی همواره همراه فرد باشد ، یک فوبیا به حساب می آید و نیازمند درمان است.
علائم فوبیا
شایع ترین و ناتوان کننده ترین علامت، حملات پانیک است. ویژگی های حملات پانیک عبارند از:
- ضربان قلب بالا و تپش قلب
- تنگی نفس
- تکلم سریع یا ناتوانی در صحبت کردن
- خشک شدن دهان
- درد معده
- حالت تهوع
- بالا رفتن فشار خون
- احساس درد یا گرفتگی در قفسه سینه و ریه ها
- احساس خفگی و ناتوانی در نفس کشیدن به طور صحیح
- سرگیجه یا سردرد
- بالا رفتن شدت تعریق
البته در نظر داشته باشید که برای داشتن یک فوبیا ، لزوماً نباید حملات پانیک را نیز داشته باشیم ؛ بلکه این حملات تنها یکی از نشانه های داشتن فوبیا است. همچنین فوبیاهای مختلف ، علائم و نشانه های متفاوتی دارند و برای تشخیص صحیح نیازمند مشورت با روانشناس متخصص هستید.
بیشتر بداینم: حملات پنیک
درمان انواع فوبیا
برای درمان انواع فوبیا ، افراد در اولین قدم باید به روانشناس خوب و با تجربه مراجعه کنند. به تشخیص روانشناس ، درمان شما می تواند ترکیبی از جلسات مشاوره ، تمرینات ریلکسیشن ، رفتار درمانی و دارو درمانی باشد. انتخاب نوع روش های رفتار درمانی به تشخیص روانشناس شما بستگی دارد. یکی از انواع روش ها ، قرار گرفتن در محیط ترس به صورت کنترل شده می باشد. برای استفاده از روش دارو درمانی نیز باید در اولین فرصت با روانشناس خود مشورت کنید.
به تشخیص ایشان شما برای استفاده از دارو به روانپزشک ارجاع داده می شوید اما تا زمانی که نیاز به دارو به صورت قطعی توسط روانشناس مشخص نشده، احتیاجی به آن احساس نمی شود.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
منبع: دکتر لیلا جبلی
دیدگاه