بیماری صرع (epilepsy) نوعی بیماری مزمن و چهارمین بیماری شایع در جهان است که در طبقه‌بندی بیماری‌های مغز و اعصاب قرار می‌گیرد. در ایران مبتلایان به صرع حدود یک درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند. بیشتر مبتلایان به این بیماری، سن پایین (به خصوص سال اول زندگی) دارند یا در سنین سالمندی خود به سر می‌برند. متأسفانه به دلیل نداشتن آگاهی کافی نسبت به بیماری صرع، مبتلایان هزینه‌های اجتماعی، روانی، خانوادگی و فردی زیادی را متحمل می‌شوند.
فهرست مطالب
علت بیماری صرع چیست؟
پیش از آن‌که درباره علل بروز صرع صحبت کنیم، باید بدانیم که صرع و تشنج دو مفهوم متفاوت هستند.
تشنج یعنی همان حمله‌ای که به فرد دست می‌دهد و صرع نام کلی بیماری است که تشنج می‌تواند یکی از علائم یا گاهی تنها علامت آن باشد. باید بدانیم هر کسی دچار تشنج می‌شود لزوماً صرع ندارد و اگر فرد یک یا دو بار تشنج کرده است بهتر است برای تشخیص درست بیماری، به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند.
جالب است بدانیم که سیستم مغز و اعصاب از سلول‌های عصبی تشکیل شده است. این سلول‌ها دارای ارتباطات بسیار قوی با یکدیگر هستند که باعث انتقال پیام‌های عصبی از تمامی نقاط بدن به مغز و بردن پاسخ‌های مناسب از مغز به تمامی نقاط بدن می‌شوند.
تمامی این فرآیندها، با کمک انتقال‌دهنده‌های عصبی و الکترولیت‌های بدن مانند سدیم و کلسیم صورت می‌گیرد. در‌واقع، این فرایندها نوعی فعالیت الکتریکی ایجاد می‌کنند. زمانی که فعالیت الکتریکی مغز بیش از اندازه می‌شود، تشنج رخ می‌دهد.
افرادی که دچار تشنج می‌شوند را می‌توان بر اساس نوع تشنج، عامل تشنج، سندرم صرع و اتفاقات رخ داده هنگام و حوالی رخ دادن صرع دسته‌بندی کرد. نوع تشنج را می‌توان بر اساس اینکه منشأ صرع درون مغز محلی (تشنج فوکال) یا توزیع شده‌است (تشنج کلی) طبقه‌بندی کرد.
تشنج‌های کلی بر اساس تأثیر بدن طبقه‌بندی می‌شود و شامل موارد زیر است: تشنج‌های تونیک-کلونیک (صرع همراه با تشنج و ش)، تشنج غائب (تشنج ابسنس صرع کوچک)، نوع تشنج، تشنج تونیک و تشنج عضلات.نوع برخی از تشنج‌ها مانند گرفتگی عضلات نامشخص است.
تشنج‌های فوکال (که قبلاً به عنوان تشنج‌های منطقه‌ای شناخته می‌شدند) به تشنج‌های تشنج جزئی ساده و تشنج جزئی پیچیده تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی دیگر توصیه نمی‌شود و در عوض ترجیح داده می‌شود آنچه که طول تشنج رخ می‌دهد توصیف شود.
علل ایجاد تشنج
در شرایطی که عامل ایجاد تشنج تشخیص داده شود، مانند موارد زیر، دیگر از واژه صرع استفاده نمی‌کنیم. اما اگر علت خاصی برای بروز تشنج‌ها مشخص نشود، بیماری صرع تشخیص داده خواهد شد. از جمله شرایط ایجاد‌کننده تشنج که علت مشخصی داردند می‌توان به علل زیر اشاره کرد:
- تومورهای مغزی
- عفونت‌های مغزی نخاعی
- تب بالا
- کمبود شدید کلسیم
- کاهش شدید قند خون
- کمبود ویتامین B6
- سکته مغزی
- آلزایمر
- بیماری مولتیپل اسکلروزیز
- ضربه به سر
بیشتر بدانیم: اختلالات مغزی
حملات صرع
شایع ترین نوع تشنج ها (۶۰٪ موارد) تشنج حرکتی است. از این دسته، دو سوم به صورت تشنج صرعی موضعی ظاهر می‌شوند که بعداً به تشنج منتشر تبدیل می‌شوند در حالی‌که یک سوم به صورت تشنج منتشر اولیه ظاهر می‌شود.۴۰٪ تشنج های باقی‌مانده غیر حرکتی هستند. یک نمونه از این نوع تشنج ابسانس است که به صورت سطح پایین هوشیاری روی می‌دهد و معمولاً ۱۰ ثانیه طول می‌کشد.
تشنج های موضعی اغلب بعد از برخی تجربیات مشخص روی می‌دهد که با عنوان اورا شناخته می‌شوند. این تجربیات ممکن است شامل پدیده‌های حسی (دیداری، شنیداری یا بویایی)، روانی، ارادی،یا حرکتی باشد. پرش ممکن است در یک گروه ماهیچه‌ای خاص شروع شده و به گروه‌های ماهیچه‌ای اطراف گسترش یابد که در این مورد با عنوان مارش جکسون شناخته می‌شود. حرکت غیرارادی نیز ممکن است روی دهد؛ که منظور از آن فعالیت‌های غیرارادی و حرکت‌های اغلب ساده‌ای نظیر ملچ ملوچ لب‌ها یا فعالیت‌های پیچیده تری نظیر تلاش برای برداشتن چیزی است.
شش نوع مهم حمله عمومی وجود دارد: صرع همراه با تشنج، تونیک، صرع تونیک، همراه با تشنج، تنش ماهیچه‌ای، پریشانی، و تشنج های ضعیف.تمامی این تشنج ها شامل از دست رفتن هوشیاری بوده و معمولاً بدون علامت هشدار روی می‌دهند. حملات کششی-ارتجاعی همراه با انقباض اندام‌ها و سپس کشیدگی آن‌ها و قوس هم‌زمان کمر است که ۱۰ تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد (فاز تونیک). شاید در اثر انقباض ماهیچه‌های سینه صدای یک فریاد شنیده شود.
سپس لرزش هماهنگ اندام‌ها روی می‌دهد (فاز کلونیک). حملات کششی انقباضات یکنواخت ماهیچه‌ها را موجب می‌شوند. فرد معمولاً هنگامی که تنفسش قطع می‌شود، کبود می‌شود. در تشنج های کلونیک لرزش یکنواخت اندام روی می‌دهد. پس از اینکه لرزش متوقف شد، ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد تا فرد به حالت عادی برگردد. این دوره فاز پس از تشنج نام دارد.
از دست دادن کنترل روده یا مثانه شاید در طول تشنج روی دهد.نوک یا گوشه‌های زبان ممکن است در طول حمله گاز گرفته شود. در تشنج تونیک-کلونیک گاز گرفتن لبه‌های زبان رایج تر است. گاز گرفتن زبان همچنین در تشنج های سایکولوژیک غیرصرعی نیز رایج است.
حملات ماهیچه‌ای شامل گرفتگی ماهیچه‌ها در برخی یا در همه نواحی است.حملات پریشانی می‌توانند نامحسوس بوده و فقط شامل گردش ملایم سر یا چشمک زدن چشم‌ها باشند. فرد نمی‌افتد و پس از پایان این دوره به حالت عادی بازمی‌گردد. حملات ضعیف شامل از دست دادن فعالیت ماهیچه برای مدت بیش از یک ثانیه است.این مورد در هر دو طرف بدن روی می‌دهد.
حدود ۶٪ از افرادی که صرع دارند حملاتی دارند که با رویدادهای خاصی تحریک می‌شوند و به حمله انعکاسی معروف هستند. افراد مبتلا به صرع انعکاسی حملاتی دارند که تنها با محرک‌های خاصی تحریک می‌شوند. محرک‌های معمول شامل درخشش چراغ و صداهای ناگهانی است. در انواع خاصی از صرع، حملات اغلب در طول خواب روی می‌دهند. و در دیگر انواع آن، حملات تنها در خواب روی می‌دهند.
راههای تشخیص بیماری صرع
تشخیص صرع بر اساس نتیجه معاینه و دقت پزشک، آزمایش‌های خونی، تصویربرداری از مغز مانند سی‌تی اسکن، ام آر آی و نوار مغز انجام می‌شود.
نوع دیگری از بررسی به نام بررسی ویدیویی طولانی مدت هم وجود دارد که در بیمارانی انجام می‌شود که به درمان مقاوم هستند یا برای درمان صرع، به جراحی نیاز دارند. بررسی ویدیویی این امکان را به پزشک می‌دهد که از نوع صرع و محل ایجاد تشنج در مغز اطمینان حاصل کند.
بیشتر بدانیم: چکاپ مغز، تفاوت QEEG و FMRI
آیا صرع یک بیماری ارثی است؟
در خانواده‌ای که صرع در یکی از فرزندان تشخیص داده می‌شود، احتمال وجود صرع در فرزندان دیگر در مقایسه با خانواده‌ای که به این بیماری مبتلا نیستند، کمی بیشتر است. از طرف دیگر، اگر مادر یا پدر کودک صرع داشته باشند، احتمال ابتلا فرزند به بیماری کمی بیشتر است. در نتیجه، ابتلای پدر یا مادر به صرع، دلیل منطقی و علمی برای بچه‌‌دار نشدن نیست.
راههای درمان بیماری صرع
زمانی که تشخیص صرع قطعی می‌شود، پزشک بهترین درمان را بر اساس نوع صرع، سن، جنسیت، شغل و شرایط اجتماعی و اقتصادی بیمار آغاز می‌کند.
در بیشتر موارد، درمان با یک داروی ضد صرع آغاز می‌شود. حدود نیمی از بیماران با درمان تک دارویی کنترل می‌شوند. حدود ۳۰ درصد از بیماران برای کنترل تشنج‌ها نیاز به درمان دو دارویی یا سه دارویی دارند و مابقی بیماران که نسبت به درمان‌های خوراکی ضد‌صرع مقاوم هستند به درمان‌های دیگری از جمله عمل جراحی نیاز پیدا می‌کنند. علاوه بر این درمان‌ها، بیمار هم باید تمامی عادات اشتباه زندگی را تغییر دهد.
بی‌خوابی زیاد، گرسنگی طولانی‌مدت، استرس و اضطراب زیاد، عدم نوشیدن آب به مقدار کافی، مصرف مشروبات الکلی و مواد تحریک‌کننده مانند اکستازی و کوکایین، عدم پایبندی به مصرف داروهای تجویز شده در زمان مناسب و مقدار تجویز شده می‌توانند احتمال حمله تشنج را بالا ببرد.
به‌طور معمول اگر بیمار طی ۱۰ سال گذشته تشنج نداشته و از این ۱۰ سال، ۵ سال بدون مصرف دارو، تشنجش متوقف شده باشد، می‌توان گفت که صرع بهبود یافته است. با این‌حال هنوز تعریف دقیق علمی در این زمینه ارائه نشده و قطع درمان دارویی فقط با صلاح دید پزشک صورت گیرد.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
منبع: ویکی پدیا
دیدگاه