طرحواره درمانی یک رویکرد درمانی تلفیقی است که برای درمان اختلالات شخصیتی و مزمن محور در افراد اجرا می‌شود. این روش به عنوان یک مدل یکپارچه در نظر گرفته می‌شود که عناصر موجود در درمان شناختی رفتاری، روان تحلیل گری، نظریه دلبستگی و درمان مبتنی بر هیجان را تلفیق کرده است. هدف از این روش، درمان اختلال‌های شخصیت و سایر مشکلات روانشناختی است که به درمان شناختی رفتاری جواب نداده‌اند.
بیشتر بدانیم: روان درمانی
تاریخچه طرحواره درمانی
طرحواره درمانی یک رویکرد یکپارچه است که عناصری از درمان شناختی رفتاری، روانکاوی، نظریه دلبستگی، و درمان هیجان مدار را ترکیب می کند. این یک رویکرد جدید است که هدف آن درمان اختلالات شخصیت و سایر مشکلات مربوط به سلامت روان است که به گزینه‌های درمانی دیگر پاسخ نمی‌دهند. طرحواره درمانی می تواند به ویژه برای درمان اختلال شخصیت مرزی مفید باشد.
طرحواره درمانی برای اولین بار توسط جفری یانگ، روانشناس آمریکایی، بنیان گذاری شده است. این روش از ترکیب نظریه‌ها و تکنیک‌های قبل از خودش، مانند درمان شناختی رفتاری، روان تحلیلی روابط شئوئات، نظریه دلبستگی و … به دست آمده است⁴.
طراحواره درمانی برای چه مشکلاتی کاربرد دارد
طرحواره درمانی یک نوع از رواندرمانی برای درمان مشکلات رفتاری مزمن و اختلال‌های روانشناختی و شخصیتی است. طرحواره‌درمانی الگوهای فکری و احساسی ناکارآمد افراد را هدف درمان قرار می‌دهد و تلاش می‌کند در یک رابطه درمانی مناسب با استفاده از تکنیک‌های اثربخش کیفیت زندگی افراد را افزایش دهد. طرحواره درمانی برای کمک به کسانی طراحی شده، که دچار اختلالات شخصیتی‌اند و دریافته‌اند که قالب‌های دیگر رواندرمانی برایشان کارساز نبوده است³. تمرکز طرحواره درمانی بیشتر روی درک آنچه موجودیت ما را برمی‌انگیزد است و می‌تواند به مسائلی از قبیل افسردگی، مشکلات در رابطه، و خودآگاهی عمومی کمک کند.
مراحل طرحواره درمانی
طرحواره درمانی شامل مراحل زیر است:
ارزیابی
در این مرحله، مشاور با بیمار ملاقات می کند و به دنبال درک مشکلات و نیازهای اوست. این مرحله شامل مصاحبه و تکمیل پرسشنامه های استاندارد است.
طرحواره
در این مرحله، مشاور با بیمار به دنبال طرحواره ای است که برای درمان مشکلات و نیازهای بیمار مناسب است. این طرحواره شامل اصول و روش های رفتاری و شناختی است که برای تغییر رفتار و حل مشکلات بیمار مناسب است.
اجرا
در این مرحله، بیمار با استفاده از طرحواره تمرین هایی را انجام می دهد که به دنبال تغییر رفتار و حل مشکلات اوست. مثال هایی از تمرین ها شامل تمرین های تنفس، تمرین های مدیریت افکار، تمرین های روابطی و تمرین های رفتاری هستند.
ارزیابی مجدد
در این مرحله، مشاور با بیمار به دنبال ارزیابی نتایج طرحواره است. این ارزیابی شامل بررسی تغییرات در رفتار و خوداظهاری بیمار و نتایج پرسشنامه های استاندارد است.
بیشتر بدانیم: روانکاوی چیست؟
تفاوت طراحواره درمانی با دیگر روش ها چیست؟
طرحواره درمانی یک روش درمانی تلفیقی موج سوم روانشناسی است. این روش برای درمان انواع تله‌های شخصیتی به کار می‌رود و انواع مختلفی مانند درمان رفتار شناختی، روانکاوی، نظریه دلبستگی و احساس درمانی دارد. طرحواره یک الگوی منسجم، پایدار و منفی است که در طول کودکی و نوجوانی شکل گرفته و توسعه می‌یابد و از طریق اندیشه‌ها، باور‌های مرکزی و اعمال و روابط فرد در طول زندگی تقویت می‌شود.
با توجه به اینکه طرحواره درمانی چندین روش درمانی را با هم تلفیق کرده است، برخلاف دیگر روش‌های رواندرمانی، برای هر فرد به صورت جداگانه طرح‌بندی شده و بسته به نیاز فرد، به کار گرفته می‌شود.
بیشتر بدانیم: درمان شناختی رفتاری CBT چیست؟
سوالات متداول درباره طرحواره درمانی
-چه کسانی می‌توانند از طرحواره درمانی استفاده کنند؟
طرحواره درمانی برای کسانی که به سایر روش‌های رواندرمانی پاسخ نداده‌اند یا بازگشت علایم را دارند مناسب است. به‌ویژه برای درمان اختلال شخصیت مرزی، اختلال وسواس فکری عملی، اختلال خوردن، افسردگی مقاوم و اضطراب بسیار کارآمد است.
طرحواره چیست و چگونه شکل می‌گیرد؟
طرحواره یک الگو یا چارچوب ذهنی است که نشان‌دهنده دیدگاه فرد درباره خود، دیگران و جهان است. طرحواره‌ها براساس تجارب فرد در زندگی شکل می‌گیرند و به فرد کمک می‌کنند تا اطلاعات جدید را سازمان‌دهی و تفسیر کند²⁵. طرحواره‌های ناسازگار اولیه طرحواره‌های منفی هستند که زمانی شکل می‌گیرند که نیازهای عاطفی فرد در دوران کودکی برآورده نشود. این طرحواره‌ها باعث مشکلات روانشناسی و رفتار ناسالم می‌شوند.
چگونه طرحواره درمانی انجام می‌شود؟
طرحواره درمانی چندین مرحله دارد. در مرحله اول، درمانگر با فرد همکار می‌شود تا طرحواره‌های ناسازگار اولیه، سبک‌های مقابله‌ای (روش‌های فرد برای کنترل یا جبران طرحواره) در مرحله دوم، درمانگر با فرد همکار می‌شود تا حالات خلقی (شیوه‌های فرد برای ابراز طرحواره) را شناسایی و تفکیک کند. در مرحله سوم، درمانگر با فرد همکار می‌شود تا نیازهای عاطفی اساسی (نیازهایی که در دوران کودکی برآورده نشده‌اند) را شناسایی و تعیین کند.
در مرحله چهارم، درمانگر با فرد همکار می‌شود تا راه‌های سالم برای برآورده کردن نیازهای عاطفی اساسی را یاد بگیرد و طرحواره‌های ناسازگار اولیه را با طرحواره‌های سالم جایگزین کند . برای این منظور، از تکنیک‌های مختلفی مانند تجسم، بازسازی خلاقانه، تغییر شنا در مرحله پنجم، درمانگر با فرد همکار می‌شود تا روابط بین فردی و اجتماعی را بهبود بخشد و الگوهای سالم را در ارتباط با دیگران اعمال کند. در مرحله ششم، درمانگر با فرد همکار می‌شود تا روش‌های پیشگیری از بازگشت طرحواره‌های ناسازگار اولیه را آموزش دهد و برنامه‌ای برای حفظ پیشرفت‌های حاصل شده تدوین کند.
طرحواره درمانی معمولاً یک روش درمانی طولانی مدت است که می‌تواند چندین سال طول بکشد. اما مدت زمان دقیق آن بستگی به شدت و نوع اختلالات فرد، تعداد و نوع طرحواره‌های ناسازگار اولیه، سبک‌های مقابله‌ای و حالات خلقی دارد. همچنین بستگی به همکاری و تعهد فرد به درمان دارد.خت، تغییر رفتار، تغذیه مثبت و نقش بازی استفاده می‌شود.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید و همچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
