نخاع (Spinal cord) مجموعهای طولانی از اعصاب و سلولها است که از بخش پایینی مغز تا پایین کمر امتداد مییابد. نخاع سیگنالهایی را بین مغز و بقیه بدن منتقل میکند.
بیشتر بدانیم: آناتومی مغز
آناتومی نخاع
طول نخاع از فردی به فرد دیگر فرق میکند. طبق برخی برآوردها، طول نخاع در بانوان در حدود ۴۳ سانتیمتر است، در حالی که در مردان، نخاع در حدود ۴۵ سانتیمتر طول دارد. نخاع شامل سه بخش است:
- نواحی گردنی (Cervical)
- سینهای(Thoracic)
- کمری(Lumbar)
سه لایه بافت از نخاع محافظت میکنند که عبارتند از:
- سختشامه
- عنکبوتیه
- نرمشامه
پزشکان این لایهها را «مننژ» مینامند. این لایهها به شرح زیر هستند:
سختشامه
این بیرونیترین لایه مننژ نخاع است و یک پوشش سخت و محافظتکننده است.
فضای اپیدورال
بین فضای سختشامه و عنکبوتیه، فضای اپیدورال است. این ناحیه، جایی است که پزشکان ممکن است برای کاهش درد، بیحسکنندههای موضعی را تزریق کنند. این ناحیه همان جایی است که پزشکان ممکن است بیحسکنندههای موضعی را برای کاهش درد حین زایمان و برخی روشهای جراحی وارد کنند.
عنکبوتیه
عنکبوتیه لایه میانی پوشش نخاع است.
فضای زیر عنکبوتیه
این مکان بین عنکبوتیه و نرمشامه قرار گرفته است. مایع مغزی نخاعی (CSF) در این فضا واقع شده است. گاهی اوقات، پزشک باید برای آزمایش وجودعفونت، مانند مننژیت، از CSF نمونهبرداری کند. آنها همچنین میتوانند بیحسکنندههای موضعی را در این فضا برای برخی از روشهای جراحی، مانند سزارین تزریق کنند.
نرمشامه
نرمشامه لایهای است که مستقیما نخاع را پوشش میدهد.
پوشش دادن نخاع و لایههای محافظ آن به وسیله ستون مهرهها و یا استخوانهای نخاع است. این استخوانها از پایین جمجمه شروع میشوند و تا استخوان خاجی کشیده میشوند؛ استخوانی که به داخل لگن قرار میگیرد. نواحی گردنی، سینهای و کمری تعداد متفاوتی استخوان دارند. بیشتر افراد هفت استخوان ستون فقرات در ستون گردنی، ۱۲ استخوان ستون در قفسه سینه و ۵ استخوان ستون کمری دارند.
شکل مقطع عرضی نخاع چیست؟
اگر یک برش عرضی از مقطع نخاع ایجاد کنیم، یک ناحیه دایرهای در وسط که با لایههای محافظ پوشیده شده است (مننژ) دیده میشود. بیرون آمدگیهای این ناحیه دایرهای، برآمدگیهای عصبی هستند که از نخاع برای ایجاد حس در مناطق مختلف بدن گسترش مییابند. مناطق کلیدی یک مقطع عرضی از نخاع عبارتند از:
ماده خاکستری
ماده خاکستری یک منطقه پروانهای شکل تیره از نخاع است که از سلولهای عصبی تشکیل شده است.
ماده سفید
ماده سفید، ماده خاکستری را در نخاع احاطه میکند و شامل سلولهای پوشیده شده در میلین است که باعث میشود انتقال پیامهای عصبی سریعتر رخ دهد. سلولهای عصبی در ماده خاکستری میلین زیادی ندارند.
ریشه پشتی
ریشه پشتی، بخشی از عصب است که از پشت ستون فقرات منشعب میشود. با نگاه کردن به سطح مقطع نخاع، بالهای بالایی «پروانه»ی ماده خاکستری به سمت استخوانهای نخاع میرسد. بالهای پایینی به سمت جلوی بدن و اعضای داخلی آن هستند. ریشه جلویی: ریشه جلویی بخشی از عصب است که از جلوی ستون فقرات منشعب میشود.
گانگلیون نخاعی
گانگلیون نخاعی مجموعهای از اندامهای عصبی است که شامل نورونهای حسی است.
عصب نخاعی
ریشههای عقبی و جلویی با هم جمع میشوند تا یک عصب نخاعی ایجاد کنند. ۳۱ جفت عصب نخاعی وجود دارد. که احساسات بدن و حرکت را کنترل میکنند.
نخاع در تمام طول ستون فقرات کشیده نمیشود. و معمولا در بخشهای بالایی ستون فقرات کمری متوقف میشود. در بزرگسالان، این محل معمولا، اولین و یا دومین مهره کمری است. نخاع کودکان ممکن است در مهرههای دوم یا سوم کمری یا کمی پایینتر به انتها برسد.
وظایف نخاع چیست؟
نخاع، نقشی حیاتی در عملکرد جنبههای مختلف بدن بازی میکند. مثالهایی از آن عبارتند از:
حمل کردن سیگنالهایی از مغز
نخاع سیگنالهایی را از مغز دریافت میکند که حرکت و وظایف خودکار را کنترل میکند.
رساندن اطلاعات به مغز
اعصاب نخاعی همچنین پیامهایی را از بدن به مغز منتقل میکنند، مانند احساس لمس، فشار و درد.
پاسخهای رفلکسی
نخاع ممکن است به طور مستقل از مغز در هدایت رفلکس های حرکتی عمل کند. یک نمونه رفلکس کشکک است که باعث میشود هر وقت زانو به جای معینی بخورد، بیاختیار تکان بخورد. این وظایف نخاع، ایمپالسهای عصبی را برای حرکت، احساس، فشار، دما، درد و غیره نیز منتقل میکنند.
آسیبهای احتمالی نخاع چیست؟
نخاع یک بخش ظریف از بدن است. در نتیجه مستعد آسیب است. تصادفات وسایل نقلیه، زخمهای ناشی از شلیک گلوله و آسیب در حین ورزش همه دلایل بالقوه آسیب به نخاع هستند. نخاع، به خاطر نقشی که در ایجاد حرکت و احساس بازی میکند، آسیب به هر بخش از آن میتواند باعث تغییرات دائمی در عملکرد فرد شود. ممکن است پزشکان همیشه نتوانند متوجه شوند که یک فرد پس از وارد شدن جراجحت به نخاع، چقدر از عملکرد خود را از دست خواهد داد.
دو نوع اصلی از آسیب نخاع وجود دارد: کامل و ناقص.
آسیب کامل نخاعی باعث از دست رفتن کامل حس و عملکرد حرکتی پایینتر از سطح آسیب میشود. به گفته آکادمی جراحان اعصاب آمریکا (AANS)، تقریبا نیمی از تمام آسیبهای نخاعی از نوع کامل هستند. نخاع لزوما لازم نیست که به طور فیزیکی برش داده شود تا یک آسیب کامل رخ دهد، اما آسیب ممکن است به حدی جدی باشد که خون نتواند به بافت عصبی جریان یابد و باعث مرگ آن شود.
آسیب ناقص نخاعی زمانی رخ میدهد که فرد هنوز هم در محل آسیب و یا زیر آن میتواند عملکرد داشته باشد. افرادی که به این نوع آسیب دچار میشوند، ممکن است هنوز هم بتوانند یک طرف بدن را حرکت دهند و یا کمی عملکرد و یا احساس داشته باشند. به گفته AANS، حدود ۲۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ نفر در ایالاتمتحده با آسیب نخاعی زندگی میکنند. گاهی اوقات، روشهای جراحی و گذشت زمان میتوانند برخی از اثرات آسیب نخاعی را کاهش دهند. پزشکان اغلب از اسکنهای تصویربرداری مکرر و مطالعات عملکرد عصبی برای تعیین میزان اهمیت آسیب طناب نخاعی یک فرد استفاده میکنند.
اعصاب منشعب شده از نخاع چیست؟ | اعصاب نخاعی کدامند؟
اعصاب نخاعی مهمترین اعصاب بدن هستند. در مجموع ۳۱ جفت عصب نخاعی، عملکرد حرکتی، حسی و دیگر وظایف را کنترل میکنند. این اعصاب در سطوح گردنی، سینهای، کمری، خاجی و کوکسیژال قرار دارند. اعصاب نخاعی میتوانند تحتتاثیر انواع عوارض قرار گیرند که منجر به درد، ضعف و یا کاهش احساس میشوند. زمانی که فشار یا فشردگی یک عصب نخاعی وجود دارد، گیرافتادگی عصب رخ میدهد که شایعترین اختلال عصب نخاعی است.
اعصاب نخاعی جزو اعصاب محیطی هستند که پیامها را بین نخاع و بقیه بدن از جمله ماهیچهها، پوست و اندامهای داخلی منتقل میکنند. هر عصب نخاعی به مناطق ویژهای از بدن اختصاص دارد.
ساختار اعصاب نخاعی به چه شکل است؟
اعصاب نخاعی اعصاب نسبتا بزرگی هستند که با ادغام ریشه عصب حسی و ریشه عصب حرکتی شکل میگیرند. این ریشههای عصبی مستقیما از ریشههای عصب حسی نخاع از پشت نخاع و ریشههای عصب حرکتی از جلوی نخاع ظاهر میشوند. ریشههای عصبی مستقیما از نخاع نشات میگیرند (ریشههای اعصاب حسی از پشت نخاع و ریشههای اعصاب حرکتی از جلوی نخاع منشعب میشوند.) همانطور که این اعصاب به هم میپیوندند، اعصاب نخاعی در دو طرف نخاع تشکیل میشوند.
نخاع از سلولهای عصبیای تشکیل شده است که برای رله کردن پیامها بین مغز و اعصاب محیطی عمل میکنند. اعصاب نخاعی پیامهای حسی را از اعصاب کوچک واقع در مناطقی مانند پوست، اندامهای داخلی و استخوانها دریافت میکنند. سپس پیامهای حسی را به ریشههای حسی و سپس به فیبرهای حسی در بخش خلفی (پشتی) نخاع میفرستند. ریشههای حرکتی، پیامهای عصبی را از بخش قدامی (جلویی یا شکمی) نخاع دریافت میکنند و پیامهای عصبی را به اعصاب نخاعی و در نهایت به شاخههای عصبی کوچکی میفرستند که ماهیچهها را در بازوها، پاها و دیگر نواحی بدن تحریک میکنند.
۳۱ جفت عصب نخاعی وجود دارد که شامل:
- هشت عصب نخاعی گردنی در هر طرف ستون فقرات به نام C۱ تاC۸ است.
- دوازده عصب نخاعی سینهای در هر طرف بدن به نام T۱ تا T۱۲ است.
- پنج عصب نخاعی کمری در هر طرف که از L1 تا L5 نام دارند.
- پنج عصب نخاعی خاجی در هر دو طرف که با S1 تا S5 نامگذاری میشوند.
- یک عصب دنبالچهای در هر طرف که Co1 نامیده میشود.
محل قرارگیری اعصاب نخاعی
اعصاب نخاعی تقریبا به طور مساوی در طول نخاع و ستون فقرات توزیع میشوند. ستون فقرات یک ستون از استخوانهای مهرهای است که از نخاع محافظت میکند و آن را احاطه کرده است. هر عصب نخاعی با عبور از یک سوراخ، که در دهانههای سمت راست و چپ استخوانهای ستون فقرات هستند، از ستون مهرهها خارج میشود.
اعصاب نخاعی در چند سانتیمتری ستون فقرات در هر طرف تشکیل میشوند. بعضی از گروههای اعصاب نخاعی با یکدیگر ادغام میشوند تا یک شبکه بزرگ را تشکیل دهند. بعضی از اعصاب نخاعی به شاخههای کوچکتری تقسیم میشوند، بدون اینکه شبکه عصبی تشکیل دهند. شبکه عصبی گروهی از اعصاب است که با یکدیگر ترکیب میشوند. پنج برآمدگی اصلی وجود دارند که توسط اعصاب نخاعی شکلگرفتهاند:
شبکه گردنی
از ادغام اعصاب نخاعی C۱ تا C۵، این اعصاب به اعصاب کوچکتری تقسیم میشوند که پیامهای حسی را حمل میکنند و کنترل حرکتی ماهیچههای گردن و شانهها را فراهم میکنند.
شبکه بازویی
این شبکه از طریق ادغام اعصاب نخاعی C۵ تا T۱ شکل میگیرد و به عصبهایی منشعب میشود که پیامهای حسی را حمل میکنند و کنترل حرکتی را برای ماهیچههای بازو و پشت فراهم میکنند.
شبکه کمری
اعصاب نخاعی L۱ تا L۴ همگرا میشوند تا شبکه کمری را تشکیل دهند. این شبکه به عصبهایی تقسیم میشود که پیامهای حسی را حمل میکنند و کنترل حرکتی ماهیچههای شکم و پا را فراهم میکنند.
شبکه خاجی
اعصاب نخاعی L۴ تا S۴ به هم میپیوندند، و سپس به عصبهایی که پیامهای حسی را حمل میکنند و کنترل حرکتی را به ماهیچههای پاها ارائه میدهند، تقسیم میشوند.
شبکه دنبالچهای
این شبکه از ادغام اعصاب S۴ تا Co۱ تشکیل شده است و کنترل حرکتی و حسی اندامهای تناسلی و ماهیچههایی که دفع مدفوع را کنترل میکنند را ایجاد میکند.
انواع مختلفی از آناتومی عصب نخاعی وجود دارد اما عموما این موارد در طول تست قبل از عمل و یا در طول عمل جراحی برای آسیب به ستون فقرات، نخاع و یا عصب نخاعی کشف میشوند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ برای ارزیابی آناتومی عصب نخاعی ۳۳ جسد (مرده)، تفاوت در شبکه عصبی نخاعی را در ۲۷.۳ درصد از آنها شناسایی کرد. این نشان میدهد که تنوع غیر معمول نیست و معمولا مشکلات قابلتوجهی نیز ایجاد نمیکند.
وظایف اعصاب منشعب شده از نخاع چیست؟
اعصاب نخاعی شاخههای حسی و حرکتی کوچکی دارند. هر یک از اعصاب نخاعی وظایفی را انجام میدهند که متناظر با یک ناحیه خاص از بدن هستند. این اعمال شامل حرکت عضلانی، احساس و وظایف خود مختار (کنترل اندامهای داخلی) هستند. از آنجا که عملکرد آنها به خوبی درک میشود، وقتی که یک عصب نخاعی خاص دچار اختلال میشود، نقص حاصل اغلب مربوط به نقاط کوچکی است که عصب و یا اعصاب نخاعی تحت .تاثیر قرار میگیرند.
اعمال حرکتی
پیامهای حرکتی به اعصاب نخاعی از مغز سرچشمه میگیرند. نوار موتور (homunculus) در مغز یک دستور برای کنترل عضله آغاز میکند. این فرمان از طریق ایمپالسهای عصبی به ستون فقرات فرستاده میشود و سپس از طریق ریشه حرکتی به عصب نخاعی منتقل میشود. تحریک حرکتی بسیار ویژه است و ممکن است کل عصب نخاعی و یا فقط یکی از شاخههای آن را برای تحریک یک گروه بسیار کوچک از ماهیچهها، بسته به دستور مغز فعال کند.
توزیع کنترل عصب نخاعی در سراسر بدن به عنوان میوتوم توصیف میشود. هر حرکت فیزیکی به یک یا چند ماهیچه نیاز دارد که توسط یک شاخه از عصب نخاعی تحریک میشود. برای مثال، عضله دو سر بازو توسط C۶ و عضله سه سر بازو توسط C۷ کنترل میشود.
اعمال خودمختار
عملکرد خود مختار اعصاب نخاعی، به اندامهای داخلی بدن مثل مثانه و رودهها مربوط است. شاخههای اتونومیک کمتری از اعصاب نخاعی نسبت به شاخههای حرکتی و حسی وجود دارد.
اعمال حسی
اعصاب نخاعی پیامهایی از قبیل لمس، دما، موقعیت، ارتعاش و درد از اعصاب کوچک پوست، ماهیچهها، مفاصل و اندامهای داخلی بدن دریافت میکنند. هر عصب نخاعی مربوط به ناحیه پوستی بدن است که به عنوان یک درماتوم توصیف میشود. برای مثال، حس نزدیک ناف به T۱۰ فرستاده میشود و احساس دست به C۶، C۷ و C۸ فرستاده میشود. درماتوم های حسی به طور کامل با میوتوم های حرکتی هماهنگ نمیشوند.
اختلالات مرتبط با اعصاب نخاع چیست؟
اعصاب نخاعی میتوانند تحتتاثیر برخی از مشکلات قرار گیرند. این شرایط میتوانند باعث درد، تغییرات حسی و یا ضعف شوند. تشخیص مشکل عصب نخاعی شامل چند مرحله است. مرحله اول، معاینه فیزیکی است، که میتواند اختلال مربوط به یک درماتوم و یا میوتوم را تشخیص دهد. الکترومایوگرافی (EMG) و مطالعه هدایت عصبی (NCV) نیز میتوانند عملکرد عصب را اندازهگیری کنند.
بیشتر بدانیم: نوار عصب و عضله چیست؟
این تستها به شناسایی این که کدام اعصاب نخاعی درگیر هستند و این که اختلال چقدر گسترده است، کمک میکنند. برخی مشکلات موثر بر اعصاب نخاعی شامل موارد زیر است:
فتق دیسک
فتق دیسک، زمانی رخ میدهد که ساختار استخوانهای ستون فقرات و غضروف، رباطها، تاندونها و ماهیچههای آنها از بین رفته و اجازه میدهد که ساخمان ستون فقرات از جا کنده شود و نخاع و یا عصب نخاعی را فشرده کنند. معمولا اولین علائم این مشکل، درد گردن و یا سوزنی سوزنی شدن دست و پا است. فتق دیسک میتواند یک وضعیت اورژانسی باشد چون میتواند باعث آسیب دائمی به نخاع شود.
وارد شدن ضربه
اعصاب نخاعی ممکن است در حوادث و سوانح بزرگ آسیب ببینند. آسیبهای شلاقی، سقوط کردن از ارتفاع و یا آسیب به گردن به دلیل نیروی غیر نافذ (مانند ورزشهای برخوردی و یا آسیبهای عمدی) میتوانند باعث تورم، کشش و یا پارگی در اعصاب نخاعی گردن و یا شبکه گردنی شوند. بلند کردن اجسام سنگین، افتادن و تصادفات سنگین هم ممکن است به اعصاب ستون فقرات کمری یا شبکه کمری آسیب برساند. به ندرت، اعصاب نخاعی در طول یک روش مداخلهای، به ویژه در طول یک عمل جراحی بزرگ که شامل سرطان گسترده در نزدیکی ستون فقرات است، آسیب میبینند. آسیب ناشی از سانحه به عصب نخاعی به درمان و یا جراحی نیاز دارد.
Foramen Narrowing
دهانههای مجرایی که اعصاب نخاعی از طریق آنها گسترش مییابند، خیلی بزرگتر از خود اعصاب نیستند. التهاب و تحلیل رفتن استخوانی میتواند عصب نخاعی را هنگام عبور از ها فشرده و دچار درد و سوزش کند. این مورد، به عنوان «گیرافتادگی عصب» توصیف میشود. افزایش وزن و ورم نیز میتواند باعث ایجاد و یا تشدید گیرافتادگی عصب شود. برای مثال، در طول بارداری، بسیاری از زنان علائم این مشکل را تجربه میکنند که بعد از تولد نوزاد، معمولا این مشکل حل میشود. درمانهای متعددی برای این مشکل وجود دارد، از جمله داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی. روشهای مداخلهای مانند جراحی یا تزریق معمولا برای حل آن ضروری نیستند.
زونا
یک بیماری بسیار شایع زونا است و به فعال شدن مجدد ویروسی باعث آبله مرغان میشود، مربوط است. زونا با درد شدید شناخته میشود و گاهی اوقات همراه با خارش است. اگر تا به حال عفونت آبلهمرغان داشتهاید، ویروس در بدن شما، در ریشه عصبی، پس از بهبودی از بیماری باقی میماند. معمولا وقتی فعالیت آن به خاطر سیستم ایمنی ضعیف فعال میشود، باعث درد و آسیبهای پوستی میشود. زونا عموما به خودی خود حل میشود و معمولا داروها در رودن ریکاوری را بهبود نمیبخشند.
سندرم گیلن باره
سندروم گیلن باره، باعث ضعف اعصاب محیطی میشود و میتواند بر بسیاری از اعصاب نخاعی هم تاثیر بگذارد. به طور معمول، سندروم گیلن باره در ابتدا باعث ایجاد خارش در پاها میشود و به دنبال آن ضعف در پاها به وجود میآید و ضعف بازو و ماهیچههای سینه هم رخ میدهد. در نهایت میتواند به ماهیچههایی که تنفس را کنترل میکنند آسیب برساند. مراقبت تنفسی با یک دستگاه تنفس مکانیکی معمولا تا زمانی که شرایط رفع شود، ضروری است.
این بیماری به سبب از بین رفتن میلین ناشی میشود. میلین محافظی (لایه چربی) است که هر عصب را احاطه کرده است. وقتی این میلین از بین میرود، اعصاب به طرزی که باید، عمل نمیکنند و منجر به ضعف ماهیچه میشوند. در نهایت پس از مدتی، میلین جایگزین میشود و اعصاب میتوانند دوباره به خوبی عمل کنند، اما مراقبت پزشکی در این فاصله ضروری است.
بیشتر بدانیم: سندروم چیست؟
بیماریهای ستون فقرات
تعدادی از بیماریهایی که بر ستون فقرات تاثیر میگذارند به طور مستقیم به اعصاب نخاعی آسیب نمیزنند اما ممکن است علائمی ایجاد کنند که مربوط به اعصاب نخاعی ویژهای هستند. اسکلروز چندگانه یا MS و کمبود ویتامین B۱۲ نمونههایی از بیماریهای ستون فقرات هستند که ممکن است باعث اختلال در یک یا چند عصب نخاعی شوند. در این موارد، عملکرد عصب نخاعی دچار اختلال میشود، زیرا فیبرهای عصبی در بخشهای نزدیک ستون فقرات، ارسال یا دریافت پیامها به و از اعصاب نخاعی را متوقف میکنند. درمان بیماری ستون فقرات به علت آن بستگی دارد. در برخی از این شرایط، مانند MS، عملکرد عصب نخاعی میتواند به طور کامل یا جزئی با دارو بهبود یابد.
مننژیت
عفونت و یا التهاب مننژها، که لایه پوششی است که نخاع را محصور میکند و از آن محافظت میکند (زیر ستون فقرات)، میتواند عملکرد یک یا چند عصب نخاعی را مختل کند. مننژیت باعث تب، خستگی و سردرد میشود و میتواند باعث علائم عصبی مثل ضعف و از دست دادن حس شود. معمولا، با درمان به موقع، مننژیت بدون آسیب دائمی به اعصاب نخاعی حل میشود.
سرطان
سرطان در داخل و یا نزدیک ستون فقرات، میتواند به آن نفوذ کند (حمله کند) و یا اعصاب نخاعی را فشرده کند و باعث اختلال عملکرد شود. چنین سرطانی میتواند باعث درد، ضعف و یا تغییرات حسی با درگیر کردن یک یا چند عصب نخاعی شود. درمان سرطان به وسیله جراحی، پرتودرمانی و یا شیمیدرمانی انجام میگیرد.
جمع بندی
در این مطلب توضیح دادیم نخاع چیست؟ نخاع یک ناحیه پیچیده از سلولهای عصبی و مسئول حرکت و احساس است. نخاع سیگنالهایی را بین مغز و بقیه بدن منتقل میکند. داشتن آگاهی از محل و ساختار پوششهای محافظ نخاع میتواند به متخصصان کمک کند تا درد ناشی از بعضی از جراحیها را با استفاده از بیحسکنندهها کاهش دهند. آسیبهای طناب نخاعی میتواند شامل از دست دادن برخی از احساسات تا فلج کامل یا ناقص باشد. فرد باید همیشه در هنگام ورزش و یا در طول فعالیتهای دیگر از تجهیزات حفاظتی استفاده کند تا خطر آسیب نخاعی را کاهش دهد. با این حال، همیشه جلوگیری از چنین آسیبی امکان پذیر نخواهد بود.
منبع: تریتا
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
دیدگاه