آپنه خواب یا ایست تنفسی در خواب چیست و چه عوارضی دارد؟
آپنه خواب (Sleep apnea) یا وقفه‌ی تنفسی خواب به شرایطی گفته می‌شود که فرد در هنگام خواب دچار وقفه تنفسی می‌شود. تنفس افراد مبتلا به آپنه هنگام خواب دچار وقفه‌های مکرر شده و قطع می‌شود.
انواع آپنه خواب عبارتند از:
- آپنه‌ی انسدادی خواب
- آپنه مرکزی خواب
- آپنه خواب ترکیبی
آپنه‌ی انسدادی خواب (OSA: Obstructive Sleep Apnea)
در این وضعیت، تنفس شما کم عمق می‌شود یا حتی در خواب ممکن است متوقف شود. در برخی افراد ممکن است این اتفاق چندین بار در طول شب رخ دهد. آپنه‌ی انسدادی خواب هنگامی رخ می‌دهد که مجاری هوایی فوقانی به صورتی ناقص یا کامل مسدود شود و موجب می‌شود که دیافراگم و عضلات قفسه سینه به سختی عمل کنند و هوا نیز به سختی وارد ریه شود. تنفس معمولا با صدای بلند و خرناس و حرکات تند و سریع بدن همراه است. شما احتمالا به هنگام خواب متوجه آن نشوید. این وضعیت همچنین میتواند موجب کاهش جریان اکسیژن به اندام‌های حیاتی شود و ریتم قلب را نامنظم کند.
علائم آپنه خواب
شایع ترین علائم هشداردر آپنه‌ی انسدادی خواب عبارتند از:
- خواب آلودگی و خستگی در روز
- خشکی دهان و گلو در هنگام بیدار شدن از خواب
- سردرد صبحگاهی
- اشکال در تمرکز، فراموشی، افسردگی، تحریک پذیری
- عرق شبانه
- بی قراری و نا آرامی در هنگام خواب
- مشکلات جنسی
- خرناس کشیدن
- بیدار شدن ناگهانی و داشتن احساسی مانند خفگی
- مشکل بیدار شدن در صبح
- همچنین علائم در کودکان ممکن است واضح نباشد که عبارتند از:
- شب ادراری
- احساس خفگی و سرازیر شدن آب از دهان
- عرق زیاد در شب
- اختلال در یادگیری و رفتار
- مشکلات در مدرسه
- ضعف یا خواب آلودگی
- خرناس کشیدن
- دندان قروچه کردن
- بی قراری در رختخواب
- وقفه یا عدم تنفس
آپنه‌ی انسدادی خواب در چه کسانی دیده می‌شود؟
آپنه‌ی انسدادی خواب در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، گردن ضخیم یا بزرگ دارند یا راه‌های هوایی بینی، گلو یا دهان آنها کوچک‌تر است بیشتر دیده می‌شود. همچنین در افرادی که لوزه‌های بزرگ دارند یا بافت پشت گلویشان بزرگ است و راه هوایی نای را می‌بندند. زبان بیش از حد بزرگ نیز میتواند راه هوای را مسدود کند همچنین در کسانی که دچار انحراف بینی هستند. این وضعیت‌ها در مردان شایع‌تر از زنان است و با افزایش سن شیوع آن نیز افزایش می‌یابد.
عوامل خطر دیگر عبارتند از:
- مصرف سیگار
- دیابت
- فشار خون بالا
- افرادی که در معرض خطر نارسایی قلب و سکته هستند.
تشخیص
دکتر ریه ممکن است در مورد خواب تان از شما سوال کند یا اینکه بخواهد از شما تست خواب بگیرد و میزان جریان هوا، سطح اکسیژن خون، الگوی تنفس، فعالیت الکتریکی مغز، ضربان قلب، فعالیت ماهیچه را ارزیابی کند.
درمان آپنه‌ی انسدادی خواب
هر کدام از موارد زیر میتواند موجب بهبود آپنه‌ی انسدادی خواب شود:
- کاهش وزن
- اجتناب از‌مصرف الکل و داروهای خواب آور
- به پهلو بخوابید.
- از CPAP استفاده کنید.
- از ابزار‌های دهانی استفاده کنید.
- جراحی
آپنه خواب مرکزی (CSA)
در آپنه مرکزی خواب، تنفس به طور منظم در طول خواب به دلیل عملکرد مغز مختل می‌شود و نه به این دلیل که نمیتوانید نفس بکشید بلکه تلاشی برای نفس کشیدن نمی‌کنید. در واقع مغز به عضلات فرمان نمی‌دهد که عمل تنفس را انجام دهد این نوع آپنه خواب معمولا به دنبال بیماری‌های جدی مانند آسیب به ساقه مغز(ناحیه ای که کنترل تنفس را بر عهده دارد) ایجاد می‌سود. در نوزادان، آپنه خواب مرکزی باعث وقفه تنفس بیشتر از ۲۰ ثانیه می‌شود.
چه کسانی دچار آپنه مرکزی خواب می‌شوند؟
آپنه خواب مرکزی در بین افراد مسن، به ویژه بزرگسالان بالای ۶۵ سال، شایع است. این ممکن است به این دلیل باشد که آنها ممکن است سایر شرایط پزشکی یا الگوهای خواب داشته باشند که بیشتر احتمال دارد باعث ایجاد آپنه مرکزی خواب شود. عامل دیگر، مرد بودن است. مردان در معرض خطر ابتلا به CSA و آپنه انسداد خواب هستند. داشتن اضافه وزن یک عامل خطر برای آپنه‌ی انسدادی خواب است، اما به طور کلی عامل خطر برای CSA نیست. با این حال، هر فردی میتواند هر نوع آپنه خواب را داشته باشد.
آپنه مرکزی خواب اغلب با بیماری‌های دیگر همراه است. یک نوع آپنه مرکزی خواب، علت شناخته شده ای ندارد و با هیچ بیماری دیگری همراه نیست. علاوه بر این، آپنه مرکزی خواب میتواند با آپنه‌ی انسدادی خواب رخ دهد، یا تنها رخ دهد.
بیماری‌هایی که ممکن است با آپنه مرکزی خواب همراه باشد عبارتند از:
- نارسایی احتقانی قلب
- کم‌کاری تیروئید
- نارسایی کلیه
- بیماری‌های عصبی، مانند بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر و اسکلروز جانبی آمیوتروفی (ALS و …)
- آسیب به مغز که ناشی از آنسفالیت، سکته مغزی، ضربه و…
علائم آپنه مرکزی خواب چیست؟
علامت اصلی CSA، توقف موقت تنفس در هنگام خواب است. اگرچه خروپف یک نشانه بسیار قوی از آپنه‌ی انسدادی خواب است، معمولا خروپف با آپنه مرکزی خواب دیده نمی‌شود.
علائم دیگر آپنه مرکزی خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی زیاد در طول روز
- فرداغلب در طول شب بیدار می‌شود
- سردرد صبحگاهی
- حافظه ضعیف و دشواری در تمرکز
- مشکلات خلق وخو
تشخیص آپنه‌ی مرکزی خواب
اگر هر کدام از این علائم آپنه مرکزی خواب را داشته باشید یا یک عضو خانواده شما متوجه شود که در حین خواب دچار وقفه می‌شوید، باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر پزشک شما مشکوک به آپنه مرکزی خواب باشد احتمال دارد که معاینه فیزیکی انجام دهد، سابقه مصرف دارو را از شما بپرسد، یا شرح حالی از خواب شما بگیرد. گام بعدی احتمالا مطالعه‌ی خواب یک شبه به نام پلی سومنوگرافی خواهد بود. این تست در آزمایشگاه خواب تحت نظارت مستقیم یک تکنسین آموزش دیده انجام می‌شود. در طول آزمایش، هر کدام از عملکرد‌های بدن که در زیر بیان شده ممکن است ارزیابی شود:
- فعالیت الکتریکی مغز
- حرکات چشم
- فعالیت عضلانی
- ضربان قلب
- الگوهای تنفس
- جریان هوا
- سطح اکسیژن خون
پس از اتمام مطالعه، پزشک تعداد دفعاتی را که تنفس در طول خواب دچار اختلال است، تعریف می‌کند و سپس شدت آپنه خواب را تعیین می‌کند.
آپنه مرکزی خواب چگونه درمان می‌شود؟
اگر آپنه مرکزی خواب به دنبال بیماری‌های دیگر مانند نارسایی احتقانی قلب ایجاد شود با درمان بیماری زمینه ای آپنه نیز درمان می‌شود. از طرفی برخی درمان‌های محافظه کارانه برای آپنه‌ی انسدادی خواب احتمالا به افرادی که دارای آپنه مرکزی خواب هستند نیز مفید خواهد بود. برخی از این درمان‌های محافظه کار عبارتند از:
- کاهش وزن: کاهش وزن (در صورت لزوم) و سپس حفظ وزن مناسب
- اجتناب از مصرف الکل و قرص خواب آور
- خوابیدن به پهلو
- استفاده از اسپری بینی یا نوار تنفسی: برای حفظ جریان هوا اگر دچار سینوسی یا گرفتگی بینی هستید.
- اجتناب از بی خواب
- درمان دیگر فشار هوای مثبت مداوم (CPAP): که ترجیحا درمان اولیه برای اکثر افراد مبتلا به آپنه‌ی انسدادی خواب است. این درمان در افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب نیز مفید است. این درمان به ویژه در مورد افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب همراه با نارسایی قلبی استفاده می‌شود.
- Remede System: برای بیماران مبتلا به آپنه مرکزی خواب متوسط تا شدید، اخیرا دستگاه ایمپلنت به نام Remede System نیز تایید شده است. در این روش دستگاهی کوچک تحت جراحی زیر پوست در ناحیه سینه قرار می‌گیرد که در آن باعث تحریک اعصابی می‌شود که دیافراگم را هنگام تنفس حرکت می‌دهد. در هنگام خواب شما سیگنال‌های تنفسی شما را ارزیابی می‌کند و به طبیعی شدن الگوهای تنفس کمک می‌کند.
- داروها: داروها می‌توانند در برخی موارد مورد استفاده قرار گیرند. داروهای مختلف جهت بهبود CSA شامل استازولامید، تئوفیلین و داروهای آرام بخش و خواب آور هستند.
برای تشخیص و درمان اختلال آپنه خواب باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
برای آشنایی بیشتر با دیگر اختلالات خواب کلیک کنید.
عوارض آپنه خواب
عوارض آپنه خواب میتواند منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان، زوال شناختی و موارد دیگر شود، بنابراین آپنه خواب را جدی بگیرید. بیماران ممکن است در طول روز دچار خواب آلودگی بیش از حد شوند که می تواند منجر به تصادفات رانندگی بیشتر شود. کیفیت سلامت روان برای برخی از بیمارانی که خواب کافی ندارند و به نوبه خود افسردگی و اختلالات خلقی دارند، کاهش می یابد.
آپنه خواب پیری را تسریع می کند، اما درمان میتواند روندش را معکوس کند.
بیمارانی که فشار خون بالا دارند، اگر آپنه خواب خود را درمان نکنند، فشار خونشان افزایش میابد. این بیماران بیشتر مستعد ابتلا به سکته مغزی و حملات قلبی هستند، به خصوص زمانی که در شب خواب هسنند، زیرا فشار خون آنها تحت کنترل نیست.
محققان دریافتند که آپنه انسدادی خواب با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط است.
دکتر آندریاس پالم، نویسنده این مطالعه، محقق و مشاور ارشد در دانشگاه اوپسالا، سوئد، نتایج را در کنگره به اشتراک گذاشت و در یک بیانیه مطبوعاتی اخیر موارد زیر را توضیح داد:
از قبل مشخص شده بود که در بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب خطر ابتلا به سرطان افزایش می یابد، اما مشخص نیست که آیا این به دلیل خود آپنه انسدادی خواب است یا عوامل خطرساز مرتبط با سرطان مانند چاقی، بیماری قلبی متابولیک و سبک زندگی در آن نقش دارند. یافته های ما نشان می دهد که کمبود اکسیژن به دلیل آپنه انسدادی خواب به طور مستقل با سرطان مرتبط است.
ارتباط با لخته شدن خون
در نهایت، مطالعه سوم به آپنه انسدادی خواب و خطر ایجاد لخته خون پرداخت. لخته شدن خون می تواند تهدید کننده زندگی باشد، بنابراین شناسایی و مدیریت عوامل خطر بالقوه ضروری است. مطالعه شامل بیش از ۷۰۰۰ شرکت‌کننده بود که طی ۶ سال پیگیری شدند و ۱۰۴ نفر دچار لخته‌های خونی شدند. محققان دریافتند که آپنه انسدادی شدید خواب با خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون مرتبط است.
دستگاه‌های CPAP
دستگاه‌های CPAP فشار هوا را از طریق ماسکی که روی بینی (یا بینی و دهان) می‌گذارند برای باز نگه داشتن مجاری تنفسی افراد در هنگام خواب تنظیم می کند. در صورت استفاده طبق تجویز، درمان CPAP می تواند به تثبیت تنفس در طول خواب، کاهش خواب آلودگی در طول روز و بهبود کیفیت کلی زندگی برای بسیاری از افراد مبتلا به آپنه خواب کمک کند.
حرف آخر
اگر در داشتن خواب با کیفیت مشکل دارید و یا با وجود ساعت خواب کافی باز هم در طول روز احساس خستگی میکنید، ممکن است از نوعی اختلال خواب رنج ببرید. خواب خوب بر بسیاری از جنبه های زندگی اثر گذار است و برای سلامت روانی و جسمانی شما ضروروی است. مهم است که نوع اختلال خواب شما تشخیص داده شود و درمان شود. آپنه خواب را جدی بگیرید و برای پیشگیری از مشکلات و بیماری هایی که از عوارض آپنه خواب هستند افدام کنید.
یکی از راه‌های تشخیص دیگر اختلالات خواب نوار مغزی (CQ) و نقشه مغزی (QEEG) است که به راحتی در زمان کوتاهی انجام می‌شود. اما برای تشخیص دقیق آپنه خواب نیاز به تست خواب است که یک شب تا صبح زمان می برد.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
- روان درمانی و مشاوره
- روانپزشکی
- نوروتراپی
- تست‌های روان سنجی
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
برای مطالعه بیشتر در این زمینه اینجا کلیک کنید.
