دژاوو (Déjà vu) یک واژهٔ فرانسوی است که به معنی “دوباره دیدن” است و به تجربه‌ای اشاره دارد که در آن فردی احساس می‌کند که در گذشته یک رویداد خاص را تجربه کرده است، حتی اگر واقعیتاً هیچ یادگاری از آن وجود نداشته باشد. این تجربه ممکن است به صورت کوتاهی و موقتی باشد یا ممکن است برای چند ثانیه یا حتی چند دقیقه ادامه داشته باشد.
علت دژاوو چیست؟
علت دقیق رخ دادن دژاوو هنوز مشخص نیست، اما برخی فرضیات مطرح شده‌اند. یکی از فرضیات این است که دژاوو ممکن است ناشی از خطایی در فرایند ذخیره و بازیابی اطلاعات در مغز باشد. براساس این فرضیه، ممکن است در اثر این خطا، مغز در هنگام تجربه یک رویداد جدید، از یک یادگار قدیمی استفاده کند و این باعث ایجاد تجربه دژاوو شود.
یک فرضیهٔ دیگر این است که دژاوو ممکن است ناشی از ناهماهنگی بین دو ناحیهٔ مختلف در مغز باشد که به صورت همزمان کار می‌کنند. برای مثال، یک ناحیهٔ مغزی ممکن است به یادآوری خاطرات کمک کند، در حالی که ناحیهٔ دیگر ممکن است به تشخیص واقعیت از خیال کمک کند. ناهماهنگی بین این دو ناحیهٔ مختلف ممکن است باعث ایجاد تجربه دژاوو شود.
با توجه به اینکه دقیقا چرا دژاوو رخ می‌دهد هنوز مشخص نیست، این تجربه هنوز یکی از موضوعات جذاب و مورد بحث در حوزهٔ روان‌شناسی و علوم اعصاب است.
آیا تجربه دژاوو دقیقا مشابه دقیقا یک رویداد قبلی است؟
تجربه دقیقاً مشابه یک رویداد قبلی در دقیقه‌ها، ساعت‌ها و یا روزهای قبل، بسیار نادر است. در بسیاری از موارد، تجربه دژاوو شامل احساسی است که فرد به یاد داشته است که قبلاً در شرایط مشابهی با آن روبرو شده است، اما نمی‌تواند به طور دقیق یادآوری کند که این رویداد دقیقاً در کجا و چگونه رخ داده بوده است. به علاوه، تجربه دقیقاً مشابه یک رویداد قبلی ممکن است به دلیل اینکه اطلاعات مغزی به صورت دقیق ذخیره نشده باشد، در ذهن فرد به صورت ناقصی حفظ شده باشد و به همین دلیل در زمان‌های مختلف تجربه دژاوو را به وجود آورده باشد. به همین دلیل، تجربه دقیقاً مشابه یک رویداد قبلی به ندرت رخ می‌دهد.
آیا تجربه دژاوو می‌تواند به دلیل تغییرات در شرایط روحی فرد رخ دهد؟
بله، تجربه دژاوو ممکن است به دلیل تغییرات در شرایط روحی فرد رخ دهد. برای مثال، فردی که در یک شرایط روحی ناراحت یا تنش‌زا قرار دارد، ممکن است به دلیل اینکه مغزش با شیوهٔ عادی کار نمی‌کند، تجربه دژاوو را تجربه کند. همچنین، تغییرات در شرایط روحی فرد ممکن است باعث ایجاد تجربه دژاوو شود، زیرا در شرایط مختلف، مغز فرد به شیوهٔ مختلفی کار می‌کند و ممکن است اطلاعاتی که در یک شرایط قبلی دریافت شده بودند، در شرایط جدید به شیوهٔ دیگری در ذهن حفظ شده باشند.
به علاوه، تحقیقات نشان داده‌اند که تغییرات در شرایط روحی فرد می‌تواند باعث افزایش تعداد تجربه‌های دژاوو شود. به عنوان مثال، در یک مطالعه انجام‌شده در سال 2004، نتایج نشان داد که در صورتی که فردی با شرایطی از جمله خستگی، کم‌خوابی و استرس مواجه شود، احتمال تجربه دژاوو در او بیشتر است.
در کل، تغییرات در شرایط روحی فرد می‌تواند یکی از عواملی باشد که باعث ایجاد تجربه دژاوو شود، اما برای تأیید این فرضیه، نیاز به انجام تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.
آیا تجربه دژاوو می‌تواند برای برخی افراد خطرناک باشد؟
تجربه دژاوو به طور کلی یک تجربهٔ طبیعی و بی‌خطر است و در بیشتر موارد به دلیل خللی در فرایند تشخیص واقعیت در مغز رخ می‌دهد. با این حال، برخی افراد ممکن است به دلیل تجربهٔ مکرر و شدید تجربه دژاوو، اضطراب و استرس شدیدی را تجربه کنند. در این موارد، بهتر است که این افراد با پزشک یا متخصص روان‌شناسی مشورت کنند.
همچنین، در بعضی موارد، تجربه دژاوو ممکن است به دلیل بیماری‌هایی مانند صرع، اختلالات اضطرابی و یا بیماری‌های عصبی دیگر رخ دهد. در این موارد، تجربه دژاوو ممکن است نشانهٔ مشکلات جدی در سیستم عصبی باشد و بهتر است که این افراد با پزشک خود مشورت کنند.
در کل، تجربه دژاوو برای بیشتر افراد بی‌خطر است ولی در برخی موارد، ممکن است نشانهٔ مشکلات جدی باشد. به همین دلیل، در صورتی که تجربه دژاوو شدید و تکراری را تجربه می‌کنید، بهتر است که با پزشک یا متخصص روان‌شناسی مشورت کنید.
آیا تجربه دژاوو می‌تواند به دلیل مصرف مواد مخدر رخ دهد؟
بله، مصرف برخی مواد مخدر ممکن است باعث ایجاد تجربه دژاوو شود. برای مثال، مصرف LSD، دی‌امفتامین و یا سایر مواد مخدری که تأثیرات پدیده‌های شناوری و تغییر واقعیت را در بدن ایجاد می‌کنند، ممکن است باعث ایجاد تجربه دژاوو شوند.
در این حالت، تجربه دژاوو ممکن است شدید و طولانی‌مدت باشد و ممکن است در بعضی موارد موجب تنش و اضطراب شدید شود. همچنین، مصرف برخی مواد مخدر ممکن است باعث ایجاد تجربه دژاوو در زمان‌هایی شود که فرد مصرف کننده در حالتی از ناتوانی و یا تحلیل‌پذیری قرار دارد که به طور غیرمستقیم با ایجاد تجربه دژاوو در او تعامل دارد.
به همین دلیل، مصرف مواد مخدر توسط پزشکان و روان‌شناسان به عنوان یکی از علل ایجاد تجربه دژاوو شدید و نامطلوب شناخته شده است. بهتر است که افراد با این نوع مشکلات، با پزشک یا متخصص روان‌شناسی مشورت کنند و در صورت شک برای احتیاط، از مصرف مواد مخدر خودداری کنند.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید و همچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
