سومین کلمه محبوب جستجو شده در یوتیوب کلمه ASMR است. در این مطلب درباره این موضوع بحث خواهیم کرد.
ای اس ام آر ASMR چیست؟
ای اس ام آر مخفف واکنش ارادی اوج‌گیری حسی (Autonomous sensory meridian response) است.
ASMR به احساس تحریک شدن یا مور مور شدن آرامش‌بخش و لذت‌بخش سر و بدن گفته می‌شود. خیلی از انسان‌ها این حس را در اثر عواملی مثل صداهای خاص یا تصویرهایی تجربه می‌کنند و خیلی افراد هم هیچ وقت چنین حسی را تجربه نمی‌کنند.
کلیپ و فایل‌های صوتی ASMR در چند سال گذشته طرفدار زیادی پیدا کرد. کافی است جستجو کنید؛ هزاران ویدیو با بازدیدهای میلیونی در یوتیوب منتشر شده است. کانال‌هایی هستند که فقط ویدیو‌های ASMR منتشر می‌کنند و چند میلیون دنبال کننده دارند. سازندۀ ویدیو‌های ASMR به آنچنان شهرتی رسیدند که کانال‌هایشان به منبع درآمد اصلی تبدیل شد.
محرک‌های ASMR بسیارند و ممکن است برای هر فردی منحصر‌به‌فرد باشند؛ اما اغلب شامل فعالیت‌های آهسته، تکراری یا عادی مانند شانه کردن مو، تا کردن حوله، نجوا کردن یا با انگشت ضربه زدن به سطح می‌شوند.
اگرچه ASMR اصطلاحی بسیار فنی به نظر می‌رسد، متأسفانه درباره علت وقوع آن تحقیقات زیادی انجام نشده و پایه علمی محکمی ندارد. این اصطلاح را اولین بار کاربری به نام جنیفر آلن در سال ۲۰۱۰ ابداع کرد و برای آن گروهی در فیسبوک به راه انداخت تا اطلاعات بیشتری در مورد این پدیده عجیب اما رایج جمع‌آوری کند. اصطلاح ASMR به‌سرعت مورد توجه و استفاده کاربران اینترنتی قرار گرفت، چون آن‌ها سرانجام کلمهای برای اشاره به این حس خوشایند پیدا کرده بودند و می‌توانستند راحت‌تر درباره آن حرف بزنند.
حس ASMR چگونه است؟
افرادی که پدیده ASMR را تجربه کرده‌اند آن را به شکل احساس خوب سوزن سوزن شدن در پوست سر توصیف می‌کنند. این احساس لذت‌بخش از واکنش به صداها یا تصاویر خاصی ایجاد می‌شود که به آن‌ها محرک‌های ASMR می‌گویند. در همان حال که فرد به گوش دادن به یا تماشای ویدئویی حاوی محرک‌های ای اس ام آر مشغول است، احساس سوزن سوزن شدن و باز شدن غنچه گلی به‌آرامی در بدن او از سر و شانه‌ها تا ستون فقرات، کمر، بازوها و پاها پخش می‌شود.
حس ASMR اغلب آرامش‌بخش و بسیار خوشایند توصیف شده و از آنجایی که محرک‌های آن برای افرادی که این تجربه را نداشته‌اند، بسیار منحصر‌به‌فرد و گاهی عجیب به نظر می‌رسد، ممکن است درباره این پدیده تصورات نادرستی وجود داشته باشد.
کارکرد ASMR چگونه است؟
نحوه عملکرد ای اس ام آر (ASMR) از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخییا شاید بهتر است بگوییم اکثر مردم، اصلا آن را تجربه نمی‌کنند. از طرفی در مورد ASMR تحقیقات کافی انجام نشده و آنچه ما تاکنون از آن می‌دانیم، بر اساس داستان‌هایی است که دیگران از تجربه‌های شخصی خود در اینترنت منتشر کرده‌اند. به همین خاطر هیچ کس به طور یقین نمی‌داند کارکرد ASMR چگونه است و اصلا چرا چنین پدیده‌ای وجود دارد و تجربه آن نیازمند داشتن چه ویژگی‌هایی است.
افراد پدیده ASMR را از طریق محرک‌های مختلفی تجربه می‌کنند. برخی از تماشای ویدئوهایی که در آن‌ها شخصی در حال زمزمه است یا در حال انجام کارهای بی‌نهایت معمولی مانند پاشیدن آب از بطری، ضربه زدن به سطح با انگشت، هم زدن یک کاسه سوپ یا مچاله کردن کاغذ است، دچار حس لذت‌بخش ASMR می‌شوند؛ درحالی‌که برخی دیگر سراغ ویدئوهای نقش‌آفرینی با سناریوهای پیچیده‌تری می‌روند که در آن‌ها شخصی مثلا نقش آرایشگر یا پزشک را بازی می‌کند.
در کل به نظر می‌رسد تجربه ASMR چنان طیف وسیعی دارد و محرک‌های آن چنان از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند که تحقیق دقیق علمی در مورد آن دشوار است و نمی‌توان نحوه عملکرد آن را به‌طور مشخصی توصیف کرد.
محرک‌های رایج ASMR
در کل می‌توان این محرک‌ها را به سه گروه تقسیم کرد؛ محرک‌های لمسی، صوتی و شنیداری و بصری. 11 مورد از رایج‌ترین محرک‌های ASMR را معرفی می‌کنیم که با جستجوی عبارت انگلیسی آن‌ها در یوتیوب می‌توانید ویدئوهای مربوط به آن را تماشا کنید:
نجوا کردن (whispering)
بدون شک رایج‌ترین محرک ASMR شنیدن زمزمه و نجوا است و در اکثر ویدئوهای ASMR حضور دارد. برخی از سازندگان این ویدئوها به جای زمزمه کردن به‌صورت خیلی ملایم صحبت می‌کنند؛ اما در کل صدای ملایم تقریبا برای اکثر افرادی که می‌توانند پدیده ASMR را تجربه کنند، این حس قلقلک‌کننده را ایجاد می‌کند. اگر می‌خواهید محرک خود را پیدا کنید، از ویدئوهایی که در آن با صدای آرام چیزی را زمزمه می‌کنند، شروع کنید.
ضربه زدن (tapping)
این محرک شامل صدای ضربه به سطح با ناخن‌های بلند یا سر انگشتان برای ایجاد صدای لطیف‌تر است. بسیاری از سازندگان ویدیو در انتخاب نوع سطحی که به آن ضربه می‌زدند، بسیار خلاقانه عمل می‌کنند تا صدای ایجاد شده متفاوت شود.
لمس فیزیکی (physical touch)
شاید شما جزو آن دسته افرادی هستید که مثلا وقتی برای کوتاه کردن مو به آرایشگاه می‌روید و ماشین سر روی موهایتان حرکت می‌کند یا شانه لای موهایتان کشیده می‌شود، احساس خوشایند ASMR به شما دست می‌دهد. حتی می‌توانید از ماساژور سر استفاده کنید و ببینید آیا شما نیز نسبت به محرک‌های لمسی حساس هستید یا خیر. جالب است بدانید برخی از افراد حتی از تماشای ویدئوهایی که در آن فردی در حال شانه کردن موهایش است نیز ASMR را تجربه می‌کنند.
توجه کردن (personal attention)
محرک توجه شاید یکی از عجیب‌ترین اما در عین حال رایج‌ترین محرک‌های ASMR باشد. محرک توجه تا حدی با لمس فیزیکی هم‌پوشانی دارد؛ اما مقوله‌ای کاملا جدا در نظر گرفته می‌شود. گاهی همین که نگاه کسی به شما معطوف باشد و هنگام گوش دادن به حرف‌هایتان تمام توجهش را به شما بدهد، کافی است تا حس ASMR را تجربه کنید.
ورق زدن (page turning)
برخی از ویدئوهای ASMR فردی را در حال کتاب خواندن نشان می‌دهد و تمرکز ویدئو بر صدایی است که هنگام ورق زدن کتاب ایجاد می‌شود. مطالعه برای بسیاری از افراد فعالیت آرامش‌بخشی است و گاهی تماشا کردن کسی که دارد کتاب می‌خواند و گوش دادن به صدای خش‌خش کاغذ هنگام ورق زدن می‌تواند حس ASMR را ایجاد کند.
حرکات دست (hand movements)
ویدئوهای محرک‌های تصویری اغلب فردی را نشان می‌دهد که دست‌های خود یا چراغ قوه‌ای روشن را جلوی دوربین تکان می‌دهد. این محرک‌ها نسبت به محرک‌های شنیداری از محبوبیت کمتری برخوردار هستند؛ اما به این دلیل در این فهرست قرار گرفته‌اند که از محرک‌های دیگر بسیار متفاوت هستند. بسیاری از افراد می‌توانند محرک مختص خود را در این فهرست پیدا کنند؛ اما اگر شما تمام آن‌ها را امتحان کرده و هنوز به نتیجه نرسیده‌اید، می‌توانید سراغ محرک‌های تصویری بروید.
یکی از محبوب‌ترین ویدئوهای محرک تصویری، Zen Garden است و تماشای آن می‌تواند حتی برای افرادی که به این محرک واکنش نشان نمی‌دهند، آرامش‌بخش باشد.
نقش‌آفرینی (Roleplay)
در بسیاری از ویدئوهای ASMR افرادی را می‌بینید که در حال اجرای سناریوهای مختلفی از جمله ویزیت دکتر، کوتاه کردن مو یا حتی فرار از دست زامبی‌ها هستند. این ویدئوها می‌توانند تجربه شخصی‌تر و جذاب‌تری را برای افزایش حس ASMR ایجاد کنند.
خوردن (Eating)
اگرچه بسیاری از افراد از تماشای غذا خوردن دیگران منزجر می‌شوند، برخی دیگر حس ASMR را تجربه می‌کنند. شاید برایتان عجیب باشد اما صداهای مربوط به خوردن مثل جویدن و هورت کشیدن یا حتی صداهای مربوط به آشپزی کردن گاهی محرک‌های ASMR هستند.
تمرکز کردن (Concentration)
تماشای کسی که تمام حواسش را معطوف به انجام کاری کرده، برای برخی از بیننده‌ها می‌تواند محرک ASMR باشد. یک مثال معروف برنامه «لذت نقاشی» است که در آن باب راس هنگام نقاشی منظره‌های زیبا تمام حواسش را به نقاشی داده و در کنارش، با لحن آرامی با بینندگان صحبت می‌کند.
ماساژ (Massage)
ماساژ بهترین فعالیت برای آرام کردن اعصاب است. حتی اگر نمی‌توانید آن را به‌صورت فیزیکی تجربه کنید، تماشا کردن ویدئوهای ماساژ می‌تواند در کنار محرک توجه، لمس فیزیکی و صدای آرام، حس ASMR را در شما ایجاد کند. بهترین ماساژ هم برای تجربه ASMR ماساژ صورت است.
مچاله کردن یا فشردن (Crinkling/Squishing)
در بعضی ویدئوهای ASMR افرادی را می‌بینیم که در حال مچاله کردن کاغذ، بسته‌بندی‌های پلاستیکی، فویل یا نایلون‌های حبابدار هستند. در بین این موارد، شن جادویی چسبان و تیله‌های پر شده از آب هم از محبوبیت زیادی برخوردار هستند. اگرچه برخی از این موارد به عنوان اسباب‌بازی کودکان در نظر گرفته می‌شوند، افراد در تمامی سن‌ها به همان اندازه از بازی کردن با آن‌ها لذت می‌برند.
پایه علمی پدیده ASMR
ASMR شاید اصطلاحی علمی به نظر برسد؛ اما ابداع‌کننده آن هیچ پیش‌زمینه علمی نداشته و آن را صرفا بر اساس تجربه شخصی خود و صدها کاربر دیگر توصیف کرده است. اگرچه این اصطلاح در سال ۲۰۱۰ ایجاد شد، محققان تازه شروع به بررسی این پدیده کرده‌اند و در این زمینه هنوز مطالعات کافی انجام نشده است. اما آن تعداد اندک مطالعه‌ای که صورت گرفته همه بر این باور هستند که علت تجربه پدیده ASMR احتمالا به نوع ساختار مغز انسان مربوط می‌شود.
یکی از اولین مطالعات بررسی شده در زمینه ASMR که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، به هم‌پوشانی این پدیده با حس‌آمیزی اشاره کرده است. حس‌آمیزی (synesthesia) نوعی حالت عصبی است که در آن چندین حس مختلف هم‌زمان تحریک می‌شوند و این حالت برای همه پیش نمی‌آید؛ مثلا فردی که حس‌آمیزی را تجربه می‌کند ممکن است بگوید می‌تواند رنگ‌ها را بشنود یا صداها را مزه کند؛ مثلا فردی نابینا هنگام شنیدن صدای ترومپت رنگ قرمزی در جلوی چشمانش تجربه می‌کند. طبق مطالعه‌ای، تنها ۲ تا ۴ درصد جمعیت پدیده حس‌آمیزی را تجربه کرده‌اند، درحالی‌که ۶ درصد افرادی که ASMR را تجربه کرده‌اند، دچار حس‌آمیزی نیز شده‌اند.
در مطالعه دیگر، محققان با انجام اسکن ام‌آر‌آی روی شرکت‌کنندگان سعی کردند ببینند آیا این فرایند ترکیب تجربیات حسی ممکن است در مغز نشأت بگیرد. محققان وقتی شرکت‌کنندگان با تجربه ASMR را با گروه کنترل مقایسه کردند، متوجه شدند آن‌هایی که ASMR را تجربه کرده‌اند در بخش‌هایی از مغز خود پیوندهای بیشتر و در بخش‌هایی، به‌خصوص بین لوب پیشانی و نواحی حسی، پیوندهای کمتری دارند. این کاهش پیوند ممکن است باعث آسان‌تر شدن تجربه ارتباطات حسی-عاطفی هنگام مواجهه با محرک‌های ASMR شود.
استیون نوولا، متخصص مغز و اعصاب بالینی در دانشکده پزشکی دانشگاه ییل، در مقاله‌ای در که در سال ۲۰۱۲ در وبلاگ NeuroLogica منتشر کرده بود، مبنای علمی محتملی را برای این تجربه پیشنهاد کرده است:
شاید ASMR نوعی تشنج باشد. تشنج گاهی اوقات می‌تواند لذت‌بخش باشد و در واکنش به محرک‌های مختلفی ایجاد می‌شود.
یا شاید ASMR فقط راهی برای فعال کردن واکنش لذت است. مغز مهره‌داران اساسا برای تجربه لذت و درد یا همان بازخورد رفتاری مثبت و منفی، ساخته شده است. ما برای انجام کارها و تجربه چیزهایی که احتمال زنده ماندن ما را افزایش می‌دهند، احساس لذت‌بخشی دریافت می‌کنیم و در مقابل برای اجتناب از رفتارهای مضر و دریافت هشدار نسبت به خطر و آسیب، درد یا حس منفی تجربه می‌کنیم. در طول دوره تکامل، مجموعه پیچیده‌ای از بازخوردهای پاداش و انزجار در ما انسان‌ها ایجاد شده است.
حالا به این موضوع تنوع عصبی را نیز اضافه کنید؛ این نکته که مغز همه ما انسان‌ها کلون یا کپی یکدیگر نیست، بلکه از هر نظر ممکن است از همدیگر متفاوت باشد. ما طیف وسیعی از چیزهای لذت‌بخش و منزجرکننده را تجربه می‌کنیم و حتی افراد و خرده‌فرهنگ‌هایی وجود دارند که چیزهایی که از نظر آن‌ها لذت‌بخش است با آنچه عموم مردم فکر می‌کنند، متفاوت است.
لذت ASMR چطور می‌تواند به خواب کمک کند؟
بعضی از افراد از لذت ASMR برای استراحت و بعضی دیگر برای بهتر خوابیدن کمک می‌گیرند. بررسی‌های بسیار زیادی نشان داده‌اند که تماشای یک ویدیوی ASMR به فرد مبتلا کمک می‌کند که آرام شود، استرس را برطرف کرده و خوابیدن را نیز برای او آسان کند. تاثیرات مثبت ASMR ممکن است به چند دلیل به خوابیدن کمک کند که در ادامه آن‌ها را توضیح می دهیم.
تسکین درد
بیش از نیمی از افرادِ مبتلا به بی‌خوابی با دردی مزمن درگیر هستند. حتی یک درد موقت نیز خوابیدن را مختل کرده و آن را به چالش می‌کشد. مطالعات نشان می‌دهد وقتی فردِ درگیر با ASMR فیلم مخصوصی را تماشا می‌کند، مدلی از تسکین درد را تجربه می‌کند که برای چندین ساعت ادامه دارد.
بهبود خلق‌وخو
افرادِ درگیر با ASMR پس از تماشای فیلم، احساس بهتری نسبت به زندگی دارند. مانند اتفاقی که در تسکین درد پیش آمد، در اینجا هم این بهبود خلق‌وخو، حتی بدون احساس سوزن سوزن شدن، تا چندین ساعت پس از تماشای فیلم ادامه دارد. این بهبود خلق در افرادی که به افسردگی متوسط یا شدید مبتلا هستند، کاملا مشهود است.
افراد درگیر با ASMR در خصوصیت روان رنجوری امتیاز بالایی می‌گیرند و در نتیجه، می‌توانند بیشتر به افسردگی و عدم ثبات عاطفی دچار شوند. با تمام این تعاریف، تغییر و بهبود خلق‌وخو، پس از تماشای ویدیو در افراد درگیر با ASMR رخ می‌دهد. جالب است بدانید که افراد عادی پس از دیدن این ویدیوها هیچ احساس لذتی نداشته و تغییری در خلق‌وخوی ایشان ایجاد نمی‌شود.
کاهش استرس
وجود اختلال در خواب یکی از نشانه‌های شایع افسردگی است، اما باید بدانید که تحمل استرس در روز نیز می‌تواند روند خواب را مختل کند. در زمان دریافت و تحمل استرس، ضربان قلب شما بالا می‌رود و در نتیجه، رسیدن به احساس آرامش و خوابیدن را برای شما دشوار می‌کند.
یک فیلم ASMR می‌تواند ضربان قلب افراد مبتلا را به میزان قابل توجهی کاهش دهد؛ این کاهش ضربان می‌تواند آرامش طبیعی را که قبل از خواب نیاز داریم بازسازی کرده و سطح استرس فرد را نیز کاهش دهد.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
- روان درمانی و مشاوره
- روانپزشکی
- نوروتراپی
- تست‌های روان سنجی
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
