اعتیاد (Addiction) نوعی اختلال در عملکرد سیستم مغز و یک ناتوانی روانشناختی و جسمی در اثر مصرف یک ماده شیمیایی، دارو، فعالیت و… است. اعتیاد فقط به وابستگی به موادی مانند هروئین یا کوکائین اشاره ندارد، فردی که نمی‌تواند مصرف یک دارو یا ماده شیمیایی خاص را متوقف کند یعنی به آن اعتیاد دارد. برخی از اعتیادها شامل فعالیت‌هایی مانند قمار، اینترنت و… هستند.
افراد معتاد تمرکز زیادی بر استفاده از مواد خاص مانند الکل یا مواد مخدر دارند تا حدی که این کارزندگی آن‌ها را به خود اختصاص داده و بر تمام ابعاد زندگی‌شان تاثیر میگذارد. به طور معمول اعتیاد با گذشت زمان بدتر میشود پس باید راهی برای ترک و درمان آن پیدا کرد.
اعتیاد یک بیماری است و هر بیماری قابل درمان است، همچنین با پیشگیری اعتیاد از طریق آموزش‌های خودکنترلی، میتوانیم از این بیماری جلوگیری نماییم . ضعف اراده بیماری نیست ولی به دلیل تاثیر مخربی که روی سیستم عصب مرکزی شخص میگذارد نوعی بیماری فرض میشود و با ایجاد اختلال در کنترل سیستم رفتار-پاداش، موجب تکرار آن رفتار میشود.
بیشتر بدانیم: تنظیم هیجان
اعتیاد مدارهای عصبی مربوط به سیستم پاداش، انگیزش و حافظه را در مغز مختل میکند و اختلال در این سیستم مغز باعث بروز عوارض بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی، روحی و روانی میشود.
بیشتر بدانیم: سیستم پاداش مغز
چگونه یک فرد معتاد میشود؟
وقتی افراد برای اولین بار موادی مصرف می‌کنند، به احساس ناشی از آن علاقه‌مند می‌شوند. آن‌ها معتقدند که می‌توانند میزان مصرف و تعداد دفعات مصرف مواد را کنترل کنند. اما مواد می‌تواند کنترل افراد را از بین ببرد. افراد مبتلا به اختلالات اعتیاد ممکن است از مشکل خود آگاه باشند، اما در صورت تمایل قادر به جلوگیری از آن نیستند.
دلایل زیادی برای شروع اعتیاد وجود دارد؛ عواملی مانند فشار همسالان، مشکلات جسمی و جنسی، قرار گرفتن در معرض مصرف مواد مخدرتوسط نزدیکان، استرس، عدم حمایت خانواده، کمبود محبت و… می‌تواند بر میزان احتمال مصرف مواد مخدر و اعتیاد فرد تأثیر زیادی داشته باشد.
مراحل اعتیاد چیست؟
اعتیاد مراحلی دارد که به شرح زیر می‌باشد:
1. مرحله آشنایى
در این مرحله ممکن است فرد از روی کنجکاوی یا قرار گرفتن در موقعیتی خاص، مواد را مصرف کند. اگرچه امکان دارد این کار باعث اعتیاد کامل نشود، اما آزمایش مواد مخدر در واقع اولین مرحله اعتیاد محسوب میشود. به ویژه در میان جوانان، این آزمایش معمولا پذیرفته یا حتی تشویق میشود اما همیشه بی ضرر نیست. به خصوص اگر نوجوانان عوامل خطر خاصی برای اعتیاد از خود نشان دهند، این آزمایش می تواند شروع راه اختلالات مصرف مواد باشد.
2. مرحله شك و تردید
در این مرحله استفاده از مواد به صورت تفریحی و داوطلبانه انجام میشود. در این مرحله فرد احساس میکند که کنترل کاملی بر مصرف مواد مخدر دارد. در مرحله شک و ترید فرد شرایط را تحت کنترل دارد و اگر بخواهد می‌تواند آن را متوقف کند، اما از تأثیرات مواد راضی بوده و لزومی برای ترک نمی‌بیند. در واقع مواد باعث میشود که احساس بهتری داشته باشد.
3. اعتیاد چیست | مرحله اعتیاد واقعى
در این مرحله فرد مواد را به صورت روزانه و چندین بار مصرف میکند و به آن وابسته شده است. برای رسیدن به احساس بهتر به مواد نیاز دارد و برای به دست آوردن آن هر کاری انجام میدهد. ودر صورت عدم دریافت مواد، شرایط غیر قابل تحمل میشود و تمام زندگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهد. در این مرحله مواد فرد را کنترل میکند. اعتیاد و وابستگی‌های شیمیایی آخرین مرحله از اعتیاد به مواد مخدر هستند.
تفاوت بین اعتیاد و عادت چیست؟
همه انسان‌‌ها به انجام فعالیت یا مصرف ماده‌ای خاص عادت می‌کنند، ولی از این طریق صدمه‌ای به خود شخص یا دیگران وارد نمی‌کنند، زیرا هر زمانی که شخص اراده کند می‌تواند مصرف ماده یا انجام فعالیت را کنار بگذارد. تفاوت اصلی میان عادت و اعتیاد این است که در اعتیاد مصرف ماده یا انجام رفتار خاص با وجود زیان و پی آمد منفی کمکان ادامه پیدا میکند.
اعتیاد
با مسائل روانی و جسمی همراه است. فرد به دلیل ابتلا به بیماری اعتیاد، اراده خود را از دست داده و علیرغم آگاهی از پی آمد های زیان بار مصرف مواد مخدر همچنان به مصرف آن ادامه می دهد.
عادت
با آگاهی و انتخاب همراه است و شخصی که عادت به مصرف ماده یا رفتاری خاص دارد هر زمان که اراده کند می‌تواند دست از عادت خود بردارد.
انواع اعتیاد
اعتیاد به دو دسته کلی تقسیم میشود، اعتیاد به مواد اعتیادر آور و اعتیاد رفتاری
اعتیاد به مواد مخدر و الکل
شامل استفاده از موادی مانند الکل، مواد توهم زا (PCP ، LSD)، مسکن‌های اعتیادآور (کدئین، اکسی کدون، هروئین، ترامادول)، مواد استنشاقی (چسب، آئروسل، بخار)، داروهای آرام بخش و ضد اضطراب، مواد محرک (کوکائین، مت آمفتامین)، مواد مخدر (شیشه، کرک، تریاک) و… می‌باشد
در اعتیاد به مواد مخدر وقتی مصرف مواد مخدر به یکباره و ناگهانی قطع شود نشانه خماری ایجاد میشود. اعتیاد به مواد اعتیاد آور با تولرانس یا همان سازگار شدن بدن با مواد اعتیاد مخدر همراه است و مصرف کننده برای رسیدن به نشئگی مرتب میزان مصرف مواد را افزایش می دهد. اسهال، لرزش، تهوع یا دل پيچه و لرزش دست از اعلائم رایج خماری در اعتیاد به مواد مخدر هستند.
بیشتر بدانیم: درمان اعتیاد به مواد مخدر، درمان اعتیاد به الکل
اعتیادهای رفتاری
اعتیاد به کار، اعتیاد به قمار، اعتیاد به غذا، اعتیاد به اینترنت و سایر اعتیاد های رفتاری
اعتیاد رفتاری ، الگوهای رفتاری هستند که چرخه ای مشابه اعتیاد به مواد مخدر دارند، اول اینکه شخص (معتاد رفتاری) از انجام یک رفتار احساس لذت میکند و از آن رفتار به عنوان روشی برای بهبود تجارب زندگی ، تحمل استرس و اضطراب استفاده میکند. در اعتیاد رفتاری مانند اعتیاد به مواد مخدر شخص معتاد روابط خود را قربانی اعتیادش میکند. شواهد نشان میدهد که اعتیاد رفتاری مانند اعتیاد به مخدرها در فعالیت عادی مغز اختلال ایجاد میکند.
علائم اعتیاد به مواد مخدر چیست؟
اعتیاد باعث ایجاد علائم جسمی و روانی بسیاری میشود. از جمله علائم اعتیاد به مواد مخدر می‌توان به اضطراب شدید، لرزش مداوم اعضای بدن، حالت تهوع، خستگی بیش از حد، از دست دادن اشتها، سرخ شدن چشم‌ها، بهم خوردن الگوی خواب، کاهش یا افزایش ناگهانی وزن، تخریب ظاهری، لرزش و اختلال در گفتار، تغییر ناگهانی در خلق و خو، افسردگی، بیش فعالی، جنون، خشکی دهان، آبریزش چشم، اختلال بینایی، پرخاشگری و… اشاره کرد.
عوارض اعتیاد چیست؟
عوارض و پیامدهای اعتیاد عبارتند از:
1. عوارض جسمی
عوارض جسمی اعتیاد شامل کاهش سلامت جسمی، تحریک، خستگی و ناتوانی، حالت تهوع، بی قراری، بی خوابی، افزایش یا کاهش ناگهانی وزن، خشکی پوست، مشکلات گوارشی، مشکلات کبد، اختلال بینایی، آبریزش چشم، لرزش دست، لاغری، تشنج، سکته و… می‌باشد.
2. عوارض روانی
رفتارها و عوارض روانی اعتیاد شامل افزایش سطح اضطراب، افسردگی و غم و اندوه، افزایش حساسیت و واکنش شدیدتر به استرس، مشکل در شناسایی احساسات، پرخاشگری، اضطراب شدید، توهم، از دست دادن علاقه و انگیزه و… می‌باشد.
3. عوارض اجتماعی
مصرف مواد می‌تواند بر روابط اجتماعی، خانواده، کار، مدرسه و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. بی توجهی به مسئولیت‌ها در مدرسه، محل کار یا خانه، منزوی شدن و مشکلاتی در روابط مانند دعوا با شریک زندگی یا اعضای خانواده از عوارض اعتیاد می‌باشد. ممکن است فرد به دلیل مصرف مواد مخدر فعالیت‌هایی را که قبلاً از آن لذت می‌برد مانند سرگرمی‌ها، ورزش‌ها، معاشرت‌ها و… را رها کند.
درمان اعتیاد
درمان اعتیاد راه‌های متفاوت دارد و باید بسته به نوع اعتیاد و شدت آن اقدام کرد. راه‌های درمان اعتیاد شامل؛
نوروتراپی
دارو درمانی
نوع درمانی که پزشک پیشنهاد میکند به شدت و مرحله اعتیاد بستگی دارد. در مراحل اولیه اعتیاد، امکان دارد که پزشک دارو و درمان را توصیه کند. درمان ممکن است طولانی و یا پیچیده باشد و به همین دلیل به حمایت اطرافیان نیاز دارد. برای شروع درمان و ترک اعتیاد کلیک کنید.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
