فرزند پروری یکی از مسئولیت های مهم و چالش برانگیز زندگی است که نیاز به دانش و مهارت های خاصی دارد. والدین باید بتوانند با روش های سازنده و مثبت، فرزندان خود را تربیت کنند و نیازهای عاطفی، جسمی، اجتماعی و فکری آن ها را برآورده کنند. در این مقاله به برخی از اصول کلیدی فرزند پروری اشاره می کنیم.
اصول فرزند پروری
فراهم کردن محیط مناسب
فرزندان برای رشد و شکوفایی نیاز به یک محیط امن، خوشایند و آموزنده دارند. والدین باید محیطی را برای کودکان خود فراهم کنند که دور از خطر باشد و همچنین حاوی امکانات و فعالیت های مناسب با سطح سنی و توانایی های آن ها باشد. والدین باید نظارت و رسیدگی لازم را به کودکان خود داشته باشند و در عین حال به آن ها فضای کافی برای استقلال، خلاقیت و کشف داده شود.
برقراری نظم قاطع
فرزندان برای یادگیری مسئولیت پذیری، احترام به دیگران و کنترل هیجانات خود نیاز به یک نظام انضباطی دارند. والدین باید مجموعه ای از قوانین و انتظارات را برای رفتار کودکان تعیین کنند و آن ها را به صورت شفاف و قابل فهم به آن ها اعلام کنند. والدین باید در تعامل با کودکان خود قابل پیش بینی، ثابت قدم و عادلانه باشند و در صورت سرپیچی یا تخطی از قوانین، تنبیه های مناسب و غیر مخرب را اعمال کنند.
حمایت عاطفی
فرزندان برای توسعه اعتماد به نفس، خودپسندی و سلامت روان نیاز به حمایت عاطفی دارند. والدین باید به کودکان خود عشق،
تقویت مثبت
فرزندان برای یادگیری رفتارهای مطلوب و ارزشمند نیاز به تقویت مثبت دارند. والدین باید به کودکان خود تشویق، تعریف، تحسین و تقدیر کنند وقتی که رفتارهای خوب و مطلوبی از خود نشان می دهند. تقویت مثبت باعث می شود کودکان احساس خوشحالی، ارزشمندی و اعتماد به نفس کنند و انگیزه برای تکرار رفتارهای خوب داشته باشند.
گوش دادن فعال
فرزندان برای برقراری ارتباط موثر و عمیق با والدین نیاز به گوش دادن فعال دارند. والدین باید به کودکان خود با توجه، صبر، احترام و بدون قضاوت گوش دهند و سعی کنند منظور، احساسات و نگرانی های آن ها را درک کنند. گوش دادن فعال باعث می شود کودکان احساس شنیده شدن، درک شدن و پذیرفته شدن کنند و رابطه قوی تر و صمیمانه تری با والدین برقرار کنند.
نمونه گذاری مناسب
فرزندان برای یادگیری الگوهای رفتاری مناسب نیاز به نمونه گذاری مناسب دارند. والدین باید به عنوان الگوهای قابل اعتماد، مورد احترام و الهام بخش برای کودکان خود عمل کنند و رفتارهای خود را با آموزش ها و ارزش های خود هماهنگ کنند. نمونه گذاری مناسب باعث می شود کودکان الگوهای رفتاری سالم، مسئولانه، اخلاقی و اجتماعی را در خود تثبیت کنند.
انواع روش های فرزند پروری
بر اساس تحقیقات روانشناسی، سبک های فرزند پروری را می توان بر اساس دو شاخص مهم دسته بندی کرد: درجه حمایت والدین به فرزندان و درجه کنترل والدین بر رفتار فرزندان.
بر اساس این دو شاخص، سبک های فرزند پروری را به چهار دسته عمده تقسیم می کنند: سبک مقتدرانه، سبک مستبدانه، سبک سهل گیرانه و سبک طرد کننده.
روش مقتدرانه
سبک مقتدرانه یا قاطع، سبکی است که در آن والدین به فرزندان خود حمایت و علاقه مندی زیادی نشان می دهند، اما همچنین قوانین و محدودیت های مناسب را برای آن ها تعیین می کنند. والدین در این سبک با فرزندان خود ارتباط باز و صادقانه دارند، توضیحات منطقی برای قوانین خود ارائه می دهند، به نظرات و نیازهای فرزندان خود احترام می گذارند و آن ها را به صورت منصفانه تشویق یا تنبیه می کنند.
روش مستبدانه
سبک مستبدانه یا سخت گیرانه، سبکی است که در آن والدین به فرزندان خود حمایت و علاقه مندی کمتری نشان می دهند، اما کنترل زیادی بر رفتار آن ها اعمال می کنند. والدین در این سبک با فرزندان خود ارتباط بسته و گسسته دارند، توضیحات کافی برای قوانین خود ارائه نمی دهند، به نظرات و نیازهای فرزندان خود توجه نمی کنند و آن ها را به صورت سخت گیرانه تشویق یا تنبیه می کنند.
روش سهل گیرانه
سبک سهل گیرانه یا آسان گیر، سبکی است که در آن والدین به فرزندان خود حمایت و علاقه مندی زیادی نشان می دهند، اما کنترل و محدودیت کمی بر رفتار آن ها دارند. والدین در این سبک با فرزندان خود ارتباط صمیمی و دوستانه دارند، قوانین و محدودیت های کمی برای آن ها وضع می کنند، به خواسته ها و احساسات فرزندان خود تسلیم می شوند و آن ها را به صورت نامناسب تشویق یا تنبیه می کنند .
سبک طرد کننده
سبک طرد کننده یا بی اعتنا، سبکی است که در آن والدین به فرزندان خود حمایت و علاقه مندی کمتری نشان می دهند، همچنین کنترل و محدودیت کمی بر رفتار آن ها دارند. والدین در این سبک با فرزندان خود ارتباط سرد و بی تفاوت دارند، قوانین و محدودیت های روشنی برای آن ها تعیین نمی کنند، به نظرات و نیازهای فرزندان خود بی توجه هستند و آن ها را به صورت نادیده گرفته یا سوء استفاده می کنند.
بین این چهار سبک، سبک مقتدرانه به عنوان سبک مناسب ترین و مطلوب ترین سبک فرزند پروری شناخته شده است. چرا که در این سبک، تعادل مناسب بین حمایت و کنترل وجود دارد و فرزندان به رشد و تحول سالم فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و شخصیتی دست می یابند .
بیشتر بدانیم: فرزند پروری مبتنی بر تئوری انتخاب
اشتباهات رایج فرزند پروری
به فرزندان خود وقت کافی و با کیفیت اختصاص نمی دهند
والدین باید با فرزندان خود ارتباط صمیمی و صادقانه داشته باشند، به نظرات و نیازهای آن ها احترام بگذارند، با آن ها بازی کنند و آن ها را به رفتار خوب تشویق کنند.
انتظار ندارند که فرزندان در خانه کمک کنند
والدین باید فرزندان خود را آموزش دهند تا در خانه مسئولیت پذیر باشند، کارهای مناسب سن خود را انجام دهند، پول جیبی در برابر کار درخواست کنند و از اخلاق کاری خوب برخوردار شوند.
کارها با هم به عنوان یک خانواده انجام نمی دهند
والدین باید با فرزندان باید وقت بگذرانند، مثل غذا خوردن، گفتگو کردن، تفریح کردن و سفر کردن. این کارها به فرزندان کمک می کند تا احساس تعلق، لذت و یادگیری داشته باشند.
وقت خود را صرف تجدید روحیه خود نمی کنند
والدین باید به نگه داشتن سلامت روحی و جسمی خود توجه داشته باشند، به خودشان زمان بدهند تا استراحت کنند، علایق شخصی خود را دنبال کنند، با شریک زندگی خود رابطه قوی داشته باشند و از استفاده بی رویه از تلفن همراه یا تلویزیون پرهیز کنند
توجه نمی کنند به فرزندان برای رفتار خوب
والدین باید فرزندان خود را برای رفتارهای مثبت و مطلوب تقویت کنند، نه فقط زمانی که آن ها رفتار بد یا نامطلوب دارند. والدین باید به فرزندان خود ابراز قدردانی کنند، آن ها را تحسین کنند، با آن ها مثبت اندیش باشند و به آن ها اعتماد به نفس بدهند.
فرزندهای خود را با دیگران مقایسه می کنند
والدین باید به فرزندهای خود احترام بگذارند، آن ها را به عنوان افراد منحصر به فرد و مستقل بپذیرند، نقاط قوت و ضعف آن ها را بشناسند و به آن ها کمک کنند تا بهترین خودشان باشند. والدین باید از مقایسه فرزندهای خود با دیگران، خصوصاً برادر یا خواهرشان، پرهیز کنند. والدین باید به فرزندهای خود بگویند که آن ها را به خاطر خودشان دوست دارند، نه به خاطر عملکرد یا ظاهرشان .
فرزندهای خود را از شکست محافظت می کنند
والدین باید به فرزندهای خود اجازه دهند تا تجربه های جدید را امتحان کنند، خطا کنند، شکست بخورند و از آن ها یاد بگیرند. والدین باید به فرزندهای خود نشان دهند که شکست یک فرصت برای رشد و یادگیری است، نه یک علامت ناتوانی یا ناموفقی. والدین باید به فرزندهای خود کمک کنند تا از شکست بازگشت پیدا کنند، راه حل های جایگزین را پیدا کنند، از دست آوردهای خود افتخار کنند و اهداف قابل دستیابی تعیین کنند.
فرزندهای خود را با عشق و محبت غرق می کنند
والدین باید به فرزندهای خود عشق و محبت مناسب نشان دهند، نه بیش از حد یا کم از حد. والدین باید به فرزندهای خود بفهمانند که آن ها را به شرطی دوست ندارند که چیزی را برایشان انجام دهند یا به چیزی تبدیل شوند. والدین باید به فرزندهای خود حرمت گذاری کنند، آن ها را به عنوان افراد مستقل و متفاوت قبول کنند، به آن ها فضای شخصی و خصوصی بدهند و از دخالت در زندگی شخصی یا احساسی آن ها خودداری کنند .
فرزندان خود را با تکالیف درسی سرگرم نگه می دارند
والدین باید به فرزندان خود کمک کنند تا در تحصیلات خود پیشرفت کنند، نه که آن ها را تحت فشار قرار دهند. والدین باید به فرزندهای خود اعتماد کنند، آن ها را تشویق کنند، با آن ها همکاری کنند، منابع مناسب را در اختیارشان قرار دهند و با معلمان آن ها ارتباط بگیرند. والدین نباید تکالیف درسی فرزندهای خود را از آب درآورده یا اصلاح کرده، نظرات منفی در مورد معلمان یا دروس آن ها بیان کنند یا از آن ها انتظار داشته باشند که نمرات بالایی بگیرند. والدین باید به فرزندهای خود نشان دهند که تحصیلات مهم است، اما نه تنها چیز مهم در زندگی .
فرزندان خود را با تکنولوژی سرگرم نگه می دارند
والدین باید به فرزندهای خود کمک کنند تا از فواید تکنولوژی استفاده کنند، نه آن ها را به آن وابسته کنند. والدین باید به فرزندهای خود آموزش دهند چگونه از تلفن همراه، کامپیوتر، تلویزیون و بازی های رایانه ای به صورت مسئولانه و امن استفاده کنند. والدین باید محدودیت های زمانی و محتوایی را برای استفاده از تکنولوژی تعیین کنند، با فرزندهای خود درباره خطرات احتمالی صحبت کنند، نظارت مناسب را بر روی فعالیت های آن ها داشته باشند و به آن ها فعالیت های جایگزین و سالم را پیشنهاد کنند. والدین باید به فرزندهای خود نشان دهند که تکنولوژی یک ابزار است، نه یک هدف یا یک دوست .
ایجاد عادات غذایی نادرست
والدین باید به فرزندانخود کمک کنند تا عادات غذایی سالم را از کودکی فرا بگیرند، نه آن ها را با غذا تشویق یا تنبیه کنند. والدین باید به فرزندهای خود آموزش دهند چگونه به بدن خود گوش دهند، احساس گرسنگی و سیری را تشخیص دهند، از غذا لذت ببرند، تعادل در غذا خوردن را حفظ کنند و از خوردن بیش از حد یا کمتر از حد پرهیز کنند. والدین باید به فرزندهای خود نمونه خوبی باشند، غذاهای متنوع و مغذی را در اختیارشان قرار دهند.
نتیجه گیری
فرزند پروری یک فرآیند پویا، پیچیده و حساس است که نقش مؤثری در شکل گیری شخصیت، سلامت روان و آینده فرزندان دارد. والدین باید با آگاهی، تلاش، صبر و عشق به فرزندان خود، اصول فرزند پروری را در عمل به کار ببرند و به آموزش، حمایت، هماهنگ سازی و همکاری با آن ها بپردازند. فرزند پروری خوب چالش های زیادی را به همراه دارد اما پاداش های بزرگی را بدنبال خود دارد.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
