داروهای MAOI یا بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز، دسته‌ای از داروهای ضد افسردگی هستند که با مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز، سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین را در مغز افزایش می‌دهند.
کاربردهای درمانی داروهای MAOI
این داروها در درمان موارد زیر موثر است:
انواع داروهای MAOI
داروهای MAOI را بر اساس برگشت‌پذیر یا غیربرگشت‌پذیر بودن مهار آنزیم و همچنین اختصاصی یا غیراختصاصی بودن و مهار MAO-A یا MAO-B تقسیم‌بندی می‌کنند. به طور کلی، داروهای MAOI شامل:
بازدارنده‌های غیربرگشت‌پذیر غیراختصاصی
که هر دو نوع MAO-A و MAO-B را به صورت دائم مهار می‌کنند. نمونه‌های این دسته شامل فنلزین (Nardil) و ترانیلسیپرومین (Parnate) هستند.
بازدارنده‌های برگشت‌پذیر اختصاصی MAO-A
که فقط نوع MAO-A را به صورت موقت مهار می‌کنند. نمونه‌ای از این دسته موکلوبمید (Manerix) است.
بازدارنده‌های برگشت‌پذیر اختصاصی MAO-B
که فقط نوع MAO-B را به صورت موقت مهار می‌کنند. نمونه‌ای از این دسته سلژیلین (Emsam) است که به صورت پلاستر پوستی نیز در دسترس است.
عوارض جانبی و خطرات داروهای MAOI
داروهای MAOI به دلیل عوارض جانبی و خطرات زیادشان، کمتر از سایر داروهای ضد افسردگی مانند SSRIها و TCAها تجویز می‌شوند. برخی از عوارض جانبی شایع این داروها عبارتند از:
- خشکی دهان
- تهوع، اسهال یا یبوست
- سردرد
- خواب‌آلودگی
- بی‌خوابی
- سرگیجه یا حالت تعادل نداشتن
- واکنش پوستی در محل پلاستر
- اختلالات جنسی
- افزایش وزن
- کرامپ عضلانی
- حس سوزش یا خارش در پوست
علاوه بر این، مصرف داروهای MAOI با برخی از غذاها یا داروهای دیگر ممکن است باعث افزایش خطرناک فشار خون شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید از مصرف غذاهای حاوی تیرامین (نوعی اسیدآمینه) خودداری کنید. تیرامین در برخی از پنیرها، مشروبات الکلی، پوست موز، خمیر لوبیا و سویا، ماهی، جگر، سوسیس، گوشت نمک‌سود، جینسینگ، میگو و مکمل‌های پروتئینی یافت می‌شود.
بیشتر بدانیم: داروهای SSRI
تداخلات دارویی MAOI ها
برخی از داروهای دیگر که با داروهای MAOI تداخل دارند و باید از آن‌ها خودداری کنید عبارتند از:
- داروهای سمپاتومیمتیک (مانند پسودوافدرین)
- داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (مانند آمیتریپتیلین)
- داروهای SSRI (مانند فلوکستین)
- گوانتیدین (برای درمان فشار خون بالا)
- رزرپین (برای درمان فشار خون بالا)
- آنتی‌کولینرژیک‌ها (برای درمان برونشیت و آستم)
- آنتی‌هستامین‌ها (برای درمان آلرژی)
- باربیتورات‌ها (برای درمان صرع و بی‌خوابی)
- الکل
- اکستازی
- دکسترومتورفان (برای درمان سرفه)
- لِودُپا (برای درمان پارکینسون)
قبل از شروع یا تغییر دارو، حتما با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
چگونه دارو را استفاده کنید؟
برای استفاده صحيح و مؤثر از داروي MAOI به نكات زير توجّه كنيد:
- دقیقًــــا به دستور پزشک یا داروساز خود عمل کنید و تعداد و زمان مصرف دارو را رعایت کنید.
- دارو را با آب یا شیر خوردنی بلعید و از جویدن یا خرد کردن آن خودداری کنید.
- اگر از پلاستر سلژیلین استفاده می‌کنید، پلاستر را روی پوست خشک، تمیز و بدون زخم یا التهاب قرار دهید. هر بار محل پلاستر را تغییر دهید و از قرار دادن آن روی نواحی حساس یا موخوره خودداری کنید. پلاستر را در معرض نور خورشید، حرارت یا فشار قرار ندهید.
- اگر قصد تغییر یا قطع دارو را دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. باید حداقل ۲ هفته بین قطع داروهای MAOI و شروع داروهای دیگر فاصله باشد.
- در طول مصرف دارو، به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت شما را بررسی و در صورت لزوم تغییرات لازم را در نسخه شما اعمال کند.
- از مصرف هرگونه دارو، مکمل، گیاه یا ماده‌ای که با دارو تداخل دارد خودداری کنید. لیست کامل این مواد را از پزشک یا داروساز خود بخواهید.
- از مصرف غذاهای حاوی تیرامین و سایر مواد محرک خودداری کنید. لیست کامل این غذاها را از پزشک یا داروساز خود بخواهید.
- در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی یا نشانه‌ای از افزایش فشار خون (مانند سردرد شدید، تپش قلب، سرگیجه، تعریق، تورم صورت) فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت بروز هرگونه افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی یا تغییرات در رفتار خود، به پزشک یا متخصص روانپزشکی خود مراجعه کنید.
پاسخ سوالات متداول درباره داروهای MAOI
داروهای MAOI چه زمانی تجویز می‌شوند؟
داروهای MAOI معمولاً به عنوان داروهای خط دوم برای درمان افسردگی تجویز می‌شوند. این یعنی اگر سایر داروهای ضد افسردگی (مانند SSRIها و TCAها) برای شما مؤثر نبوده باشند، پزشک ممکن است داروهای MAOI را برای شما تجویز کند. داروهای MAOI به ویژه برای درمان افسردگی‌های غیرعادی (آتیپیک) و شدید مناسب هستند.
داروهای MAOI برای درمان چه بیماری‌هایی مؤثر هستند؟
– علاوه بر افسردگی، داروهای MAOI برای درمان برخی از بیماری‌ها و اختلالات روانپزشکی دیگر نیز مؤثر هستند. این شامل اختلال هراس، فوبیای اجتماعی، بیماری پارکینسون، جلوگیری از حملات میگرن و ترک سیگار است.
داروهای MAOI چگونه عمل می‌کنند؟
داروهای MAOI با مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز، سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین را در مغز افزایش می‌دهند. این انتقال‌دهنده‌ها نقش مهمی در تنظیم خلق و خو، خواب، تحرک، تحولات شخصيتي، حافظه و چگالي استخوان را دارند. کاهش سطح این مواد یکی از علل افسردگی است. با افزایش عملکرد آن‌ها، علائم افسردگی و سایر بیماری‌ها کاهش می‌یابد.
داروهای MAOI را می‌توان با سایر روش‌های درمان افسردگی ترکيب كرد؟
بعضي از روش‌های درماني مانند مصرف همزمان داروهای ديگر ضد افسردگي، مكمل‌های گياهي، مواد مخدر و الكل با داروي MAOI خطرناك است و بايد از آن‌ها خودداري كنيد. قبل از استفاده از هر روش درماني، حتما با پزشك خود مشورت كنيد.
بیشتر بدانیم: درمان افسردگی با تحریک مغناطیسی rTMS
داروهای MAOI را می‌توان در حاملگی یا شیردهی استفاده کرد؟
اثر داروهای MAOI بر روی جنین یا نوزاد شیرخوار کاملا مشخص نیست. بنابراین، استفاده از این داروها در حاملگی یا شیردهی توصیه نمی‌شود. اگر قصد بارداری یا شیردهی دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است داروی شما را تغییر دهد یا روش‌های جایگزینی را پیشنهاد کند.
داروهای MAOI را چگونه می‌توان قطع کرد؟
قطع ناگهانی داروهای MAOI ممکن است باعث بروز علائم قطع دارو شود. این علائم شامل سردرد، تهوع، بی‌قراری، بی‌خوابی، تپش قلب و عود علائم افسردگی هستند. برای جلوگیری از این علائم، باید دارو را به تدریج و طبق دستور پزشک قطع کنید. همچنین باید حداقل ۲ هفته بین قطع داروهای MAOI و شروع داروهای دیگر فاصله باشد.
جمع‌بندی
در این پست، درباره داروهای MAOI یا بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز صحبت کردیم. این داروها دسته‌ای از داروهای ضد افسردگی هستند که با مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز، سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین را در مغز افزایش می‌دهند. این داروها در درمان افسردگی، اختلال هراس، فوبیای اجتماعی، بیماری پارکینسون، جلوگیری از حملات میگرن و ترک سیگار مؤثر هستند.
داروهای MAOI را بر اساس برگشت‌پذیر یا غیربرگشت‌پذیر بودن مهار آنزیم و همچنین اختصاصی یا غیراختصاصی بودن و مهار MAO-A یا MAO-B تقسيم‌بندي مي‌كنيم. داروهای MAOI به دلیل عوارض جانبی و خطرات زیادشان، کمتر از سایر داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شوند. برای استفاده صحيح و مؤثر از داروي MAOI، باید به نکات مختلفي توجّه كنيم. در پایان، به سؤالات متداول درباره داروهای MAOI پاسخ داديم. امیدواريم كه اين پست براي شما مفيد و آموزنده باشد.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید و همچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
051-38817441
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
