روانشناسی مثبت یک شاخه نسبتا جدید از روانشناسی است که به بررسی عوامل و شرایطی که منجر به شادکامی، رفاه و زندگی معنادار افراد می‌شود می‌پردازد. این شاخه از روانشناسی در سال ۲۰۰۰ توسط پروفسور مارتین سلیگمن، رئیس انجمن روانشناسی آمریکا، بنیان‌گذاری شد و هدف آن تقویت نقاط قوت، تجربیات مثبت و پتانسیل‌های فردی و جمعی افراد است.
بیشتر بدانیم: روانشناسی چیست؟
سطوح روانشناسی مثبت چیست؟
روانشناسی مثبت در سه سطح مختلف فعالیت می‌کند: سطح ذهنی، سطح فردی و سطح جمعی.
سطح ذهنی
به بررسی احساسات شادی، خوش‌بینی، تجارب روزانه و عوامل داخلی و خارجی که بر آن‌ها تأثیر دارند می‌پردازد.
سطح فردی
به شناسایی و تقویت صفات شخصیتی مثبت مانند خلاقیت، هوش، عشق، شجاعت، خودکارآمدی و خودپذیرش اختصاص دارد.
سطح جمعی
به نحوه تعامل افراد با گروه‌ها و نهادهای اجتماعی که به رشد و شکوفایی افراد کمک می‌کنند مثل خانواده، دوستان، جامعه و کشور معنا دارد.
مزایای روانشناسی مثبت چیست؟
روانشناس مثبت گرایان باور دارند که همه افراد قابل تغیر هستند و می‌توانند با انتخاب رویکرد مثبت به زندگی، به سمت رشد و شکوفایی حرکت کنند. برای این منظور، آن‌ها با استفاده از پژوهش‌های علمی و کاربرد روش‌های عملی، به افراد کمک می‌کنند تا بتوانند:
- شادکامی و رضایت از زندگی خود را افزایش دهند
- افسردگی، استرس و اضطراب خود را کاهش دهند
- روابط اجتماعی و عاطفی خود را بهبود بخشند
- تاب‌آوری و مقابله با چالش‌ها را تقویت کنند
- سلامت جسمانی و روان خود را حفظ و ارتقاء دهند
- پتانسل‌ها و استعدادهای فرد خود را توسعه دهند
این موارد را می‌توان با انجام فعالیت‌هایی که به روانشناسی مثبت مداخلات گفته می‌شود، دست‌یافت.
فعالیت‌های روانشناسی مثبت
روانشناسی مثبت مداخلات یا PPIs، مجموعه‌ای از ابزارها و استراتژی‌های علمی هستند که بر افزایش شادکامی، رفاه و احساسات و افکار مثبت تمرکز دارند (Keyes, Fredrickson, & Park, 2012). برخی از این فعالیت‌ها عبارتند از:
نگارش خاطرات سپاسگزاری
در این فعالیت، فرد باید هر روز چند چیز که برای آن سپاسگزار است را در یک دفترچه بنویسد. این کار باعث می‌شود فرد تجربیات مثبت خود را به یاد بیاورد و قدر آن‌ها را بداند (Emmons & McCullough, 2003).
بازدید سپاسگزاری
در این فعالیت، فرد باید یک نامه سپاسگزاری به کسی که در زندگی‌اش تأثیر مثبت داشته است بنویسد و آن را به صورت حضوری به او تحویل دهد. این کار باعث می‌شود فرد با نشان دادن قدردانی خود، رابطه خود با آن شخص را تقویت کند و همچنین احساسات شادمانی و خوشحالی خود را افزایش دهد (Seligman, Steen, Park, & Peterson, 2005).
بهترین خود ممکن
در این فعالیت، فرد باید درباره آینده‌ای که به آرزوها و اهدافش نزدیک است بنویسد و تصور کند که همه چیز به بهترین شکل پیش رفته است. این کار باعث می‌شود فرد به پتانسیل‌های خود آگاه شود و با امیدواری و خلاقیت برای دست‌یابی به آن‌ها تلاش کند (Peters, Flink, Boersma, & Linton, 2010).
آگاهی روزانه از نقاط قوت
در این فعالیت، فرد باید نقاط قوت شخصیت خود را شناسایی کند و سعی کند هر روز حداقل ۳ بار آن‌ها را در زندگی خود به کار ببرد. این کار باعث می‌شود فرد خودپذیرش خود را افزایش دهد و با استفاده از نقاط قوت خود، به چالش‌های زندگی بهتر بپردازد (Seligman et al., 2005).
ذهن‌آگاهی
ذهن آگاهی یک روش مدیتیشن است که به شما کمک می‌کند تا با توجه به حال و هوای خود، احساسات، افکار و ادراکات خود در لحظه حاضر آگاه باشید و آن‌ها را بدون قضاوت یا انتقاد پذیرفته و بپذیرید. ذهن آگاهی به شما امکان می‌دهد تا با خود و دیگران همدلی کنید، استرس و نگرانی خود را کنترل کنید، تمرکز و خلاقیت خود را افزایش دهید و زندگی معنادارتری داشته باشید.
برای تقویت ذهن آگاهی، شما می‌توانید از تمرین‌های مختلفی استفاده کنید که هدف آن‌ها افزایش توجه و حضور ذهن شما در لحظه است. برخی از این تمرین‌ها عبارتند از:
تمرکز بر نفس
در این تمرین، شما باید به صورت منظم چند دقیقه روزانه به نفس خود دقت کنید و حس کنید که چگونه هوا وارد و خارج از بینی و شکم شما می‌شود. این تمرین به شما کمک می‌کند تا با خود هم‌آهنگ شوید، آرامش بیابید و از فکر کردن به چیزهای دیگر جلوگیری کنید.
توجه به حواس
در این تمرین، شما باید به صورت عمدی به حواس خود گوش دهید و سعی کنید تجربیات حسی خود را با جزئیات ببینید، بشنوید، ببوئید، بچشید و لمس کنید. این تمرین به شما کمک می‌کند تا با محیط خود هم‌آگاه شوید، لذت ببرید و قضاوت نکنید.
پذیرش فعال
در این تمرین، شما باید به صورت عاملانه به احساسات، افکار و عواطف خود نگاه کنید و آن‌ها را بپذیرید. شما نباید سعی کنید تغییر یا فرار یا مقابله با آن‌ها داشته باشید، بلکه فقط باید آگاهانه به آن‌ها گوش داده و قبول کنید که آن‌ها قسمتی از تجربه شما هستند. این تمرین به شما کمک می‌کند تا با خود رضایت داشته باشید، خودپذیرش را افزایش دهید و با چالش‌های زندگی بهتر سر و کار داشته باشید.
سوالات متداول درباره روانشناسی مثبت
روانشناسی مثبت یک رد یا ترک کردن بقیه روانشناسی است؟
خیر، روانشناسی مثبت نه قصد دارد بقیه روانشناسی را نادیده بگیرد و نه قصد دارد آن را تغییر دهد. روانشناسی مثبت فقط می‌خواهد تعادل را در روانشناسی برقرار کند با اینکه به نقاط قوت و تجربیات مثبت همانند نقاط ضعف و تجربیات منفی توجه کند. روانشناسی مثبت باور دارد که خوبی و عالی بودن انسان هم به اندازه درد و اختلال واقعی است و زندگی بیشتر از فقط حل مشکلات است.
روانشناسی مثبت فقط درباره خوشحال کردن مردم است؟
خیر، خوشحال بودن فقط یک بخش از روانشناسی مثبت است. روانشناسی مثبت سه حوزه اصلی دارد: احساسات مثبت، صفات فردی مثبت و نهادهای مثبت. درک احساسات مثبت شامل مطالعه رضایت از گذشته، خوشحال بودن در حال و امید به آینده است.
درک صفات فردی مثبت شامل مطالعه نقاط قوت و فضایل، مانند عشق، کار، شجاعت، همدلی، ابتکار، کنجکاوی، صداقت، خودآگاهی، اعتدال، خودکنترل و حکمت است. درک نهادهای مثبت شامل مطالعه منظور و هدف و نقاط قوت که به ساخت جوامع بهتر کمک می‌کنند، مانند عدالت، مسئولیت، تمدن، پرورش، کار و تحمل است.
روانشناسی مثبت همان فکر مثبت است؟
خیر، روانشناسی مثبت با فکر مثبت متفاوت است. فکر مثبت یک رویکرد غیرعلمی است که بر این باور استوار است که با تغییر نگرش خود به مثبت، می‌توانید تغییرات مثبت در زندگی خود ایجاد کنید. اما روانشناسی مثبت یک شاخه علمی است که با استفاده از پژوهش‌های تجربی و آزمایشگاهی، به بررسی عوامل و شرایطی که منجر به شادکامی، رفاه و زندگی معنادار می‌شود می‌پردازد.
روانشناسی مثبت نمی‌گوید که شما باید همیشه فکر مثبت داشته باشید و همه چیز را خوب ببینید، بلکه می‌گوید که شما باید به نقاط قوت و تجربیات مثبت خود آگاه باشید و از آن‌ها لذت ببرید.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید و همچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
