ریسپریدون یک داروی ضد روان پریشی است که برای درمان برخی از اختلالات روحی و روانی مانند اسکیزوفرنی ، اختلال دوقطبی ، تحریک پذیری ناشی از اختلال اوتیستیک و برخی دیگر از اختلالات رفتاری و اضطرابی استفاده می شود.
بیشتر بدانیم: روانپزشک کیست و چه تفاوتی با روانشناس دارد؟
اسکیزوفرنی یک بیماری روان پزشکی است که باعث مشکلات در تفکر، حس و رفتار فرد مبتلا می شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است تجربه روانگشای (hallucinations) (شنیدن صداهای نامحسوس)، افسانگشای (delusions) (باور به چیزهای غیر واقع)، پارانویا (paranoia) (حس تعقب شدن یا تهدید شدن)، اختلال فکر (thought disorder) (عدم توانای در سازماندهی یا بیان افكار) و اختلالات عاطفی (emotional blunting) (عدم نشان دادن هیجانات مناسب) داشته باشند.
اختلال دوقطبی یك بیماری روان پزشكی است كه باعث تغییرات شدید در خلق و حال فرد می شود. افراد مبتلا به این بیماری ممكن است دوره هایی از افسردگی (حالت غمگین، كسالت، عدم علاقه به فعالیت های روزمره) و دوره هایی از مانی (حالت شاداب، پرانرژی، بی قاعده) یا هایپومانی (حالت كمتر شدید مانی) را تجربه كنند.
بیشتر بدانیم: اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال اوتیستیک یک اختلال نورولوژیک است که باعث مشکلات در ارتباط، تعامل اجتماعی و رفتار فرد مبتلا می شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دچار کمبود توجه (عدم تمایل به برقراری چشم تو چشم یا پاسخ دادن به نام خود)، کمبود همدلی (عدم درک احساسات یا نیازهای دیگران)، کمبود تخیل (عدم توانایی در بازی نقش یا خلاقیت)، روال پسندی (پایبندی به الگوهای ثابت یا تکراری) و حساسیت بالا (واکنش شدید به صداها، نورها، بوها یا لمس های خاص) باشند.
بیشتر بدانیم: طیف اوتیسم چیست؟
ریسپریدون چگونه عمل می کند؟
ریسپریدون با تاثیر بر مواد شیمیایی در مغز که پیام های عصبی را منتقل می کنند، علائم برخی از بیماری های روان پزشکی را کاهش می دهد. این مواد شیمیایی به نوروترانسمیتر گفته می شوند و نقش مهمی در تنظیم خلق و حال، رفتار، حافظه و فعالیت های شناختی دارند.
ریسپریدون عمدتاً با بلوک کردن نوروترانسمیتر های دوپامین و سروتونین عمل می کند. دوپامین یک نوروترانسمیتر است که در انگیزش، حرکات، حافظه، گرایش جنسی و حس لذت دخالت دارد. سروتونین یک نوروترانسمیتر است که در خلق و حال، اضطراب، خواب، اشتها و درد دخالت دارد.
به طور کلی، ریسپریدون با کاهش فعالیت دوپامین و سروتونین در مغز، باعث آرامش و بهبود علائم روان پزشكی می شود.
عوارض جانبی ریسپریدون چه چیزهایی هستند؟
عوارض جانبی داروها به اثرات نامطلوب گفته می شوند که در نتیجه مصرف دارو ایجاد می شوند. عوارض جانبی ممکن است بستگی به شدت ، مدت زمان و حساسیت فرد به دارو داشته باشند. عوارض جانبی ممکن است خفیف ، متوسط یا شدید باشند و ممکن است کوتاه مدت یا طولانی مدت ادامه داشته باشند. عوارض جانبی ممکن است شایع ، کمتر شایع یا خیلی کم شایع باشند.
ریسپریدون مانند سایر داروهای ضد روان پریشی، ممکن است عوارض جانبی مختلفی داشته باشد. بعضی از عوارض جانبی شایع ریسپریدون عبارتند از:
- خستگی : حالتی كه فرد احساس كسالت، بی حالی و كمبود انرژی می كند.
- سرگیجه : حالتی كه فرد احساس چرخش یا تلو تلو خوردن سر و اطراف خود می كند.
- خشك شدن دهان : حالتی كه فرد احساس كمبود ترشحات غده های آب دهان و خشكی لثه ها و زبان می كند.
- تهوع : حالتی كه فرد احساس حال بدی، نفخ و استفراغ می كند.
- اسهال : حالتی كه فرد احساس تغییر در فركانس یا قوام مدفوع خود و خروج مایعات از روده ها می كند.
- افزایش وزن : حالتی كه فرد احساس اضافه شدن به وزن خود به دلیل تغییرات در اشتها، سوخت و ساز یا آب دادن بدن می كند.
- لكنت زبان : حالتی كه فرد احساس سختی در تلفظ كلمات یا جملات خود و تكرار صدا، هجا یا كلمات می كند.
- تغییرات قلبی و عروقی : حالتی كه فرد احساس تغییرات در ضربان قلب، فشار خون یا گردش خون خود می كند.
- تغییرات قند خون : حالتی كه فرد احساس تغییرات در سطح قند خون خود می كند كه ممكن است باعث هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) یا هیپوگلیسمی (كاهش قند خون) شود.
بعضی از عوارض جانبی کمتر شایع یا خیلی کم شایع ریسپریدون عبارتند از:
افزایش پرولاکتین
حالتی که فرد احساس افزایش در سطح هورمون پرولاکتین در خون خود می کند که ممکن است باعث گالاکتوره (خروج شیر از سینه ها)، آمنوره (عدم تنظیم قاعدگی)، گینکوماستی (افزایش حجم سینه ها در مردان) یا کاهش گرایش جنسی شود.
سندروم نورولپتیک مالین
حالتی که فرد احساس افزایش شدید در دمای بدن، تشنج ها، سفت شدن عضلات، تغییرات ذهنی یا ضعف عمومی می کند. این یک عارضه جانبی جدی و زندگی خطر است که نیاز به درمان فوری دارد.
تاردیو دیسکینزی
حالتی که فرد احساس حرکات ناخودآگاه و غیر قابل کنترل در صورت، دستان، پاها یا بدن خود می کند. این یک عارضه جانبی مزمن و بعضاً غیر قابل برگشت است که نیاز به تغییر دارو دارد.
آکاتزی
حالتی که فرد احساس بی قراری، ناراحتی و ناتوانی در ثابت نگه داشتن وضعیت بدن خود می کند. این یک عارضه جانبی مزعج و مقید کننده است که نیاز به تغییر دارو یا مصرف داروهای ضد آکاتزی دارد.
چگونه می توان با عوارض جانبی ریسپریدون مقابله کرد؟
بعضی از رفتارها یا عادات سالم عبارتند از:
استراحت کافی
خواب کافی و با کیفیت می تواند به بهبود خلق و حال، انرژی، تمرکز و سلامت عمومی کمک کند. فرد باید سعی کند هر شب حداقل 7 تا 8 ساعت خواب کامل داشته باشد و از مصرف مواد محرک یا مهار کننده قبل از خواب خودداری کند.
تغذیه مناسب
تغذیه مناسب و متعادل می تواند به ارتقای سلامت فیزیکی و روحی، کنترل وزن، پایین آوردن قند خون و پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی کمک کند. فرد باید سعی کند غذاهای مغذی، تازه و متنوع را در رژیم غذایی خود شامل شود و از مصرف غذاهای پرچرب، پرشکر، پرنمک یا پرکالری خودداری کند.
ورزش منظم
ورزش منظم می تواند به بهبود رفتار، خلق و حال، اعتماد به نفس، استرس، اضطراب، خواب و سلامت قلب و عروق کمک کند. فرد باید سعی کند هفته ای حداقل 3 تا 5 بار 30 دقیقه ورزش متوسط تا شدید انجام دهد و از فعالیت های جسمانی دوست داشتنی لذت ببرد.
ارتباط اجتماعی
ارتباط اجتماعی می تواند به بهبود روابط، حمایت عاطفی، درك خود، تعاملات مثبت و كیفیت زندگی كمك كند. فرد باید سعی كند با خانواده، دوستان، همكاران یا گروه های علاقه مندی خود در ارتباط باشد و از فعالیت های اجتماعی دوست داشتنی شركت كند.
نوشیدن آب زیاد
نوشیندن آب زیاد می تواند به جبران آب از دست رفته ناشی از عوارض جانبی ریسپریدون مانند خشک شدن دهان، اسهال یا تعریق کمک کند. آب نوشیدن همچنین می تواند به حفظ سلامت پوست، مو، ناخن، دندان و چشم ها کمک کند. فرد باید سعی کند هر روز حداقل 8 تا 10 لیوان آب بنوشد و از نوشیدنی های الکلی، کافئین دار یا شیرین شده خودداری کند.
کاهش تهوع
تهوع یکی از عوارض جانبی شایع ریسپریدون است که ممکن است باعث استفراغ، بی اشتهایی یا کاهش وزن شود. برای کاهش تهوع، فرد می تواند راه های زیر را امتحان کند:
- غذاهای سبک و خنک را بخورد مانند سوپ، پخت، سالاد، میوه یا دوغ.
- غذاهای چرب، سنگین یا تند را اجتناب کند مانند سس، روغن، فلفل، سیر یا پیاز.
- غذا را به صورت کوچک و متعدد بخورد به جای سه وعده بزرگ.
- قبل از خوردن دارو حدود نیم ساعت صبر کند و بعد از خوردن دارو حدود نیم ساعت استراحت کند.
- آب لیمو ، آب نعناع یا آب زنجبیل بخورد یا آب نبات لیمو ، آب نبات نعناع یا آب نبات زنجبیل بجوید.
- ادویه های ضد تهوع را استفاده کند مانند زیره، زعفران، زیره سبز یا هل.
- پزشک خود را مطلع کند اگر تهوع شدید یا مداوم باشد و در صورت لزوم ادویه های ضد تهوع را با تجویز پزشك مصرف كند.
کنترل وزن
افزایش وزن یکی از عوارض جانبی شایع ریسپریدون است که ممکن است باعث بروز بیماری های قلبی و عروقی، دیابت یا فشار خون بالا شود. برای کنترل وزن، فرد می تواند راه های زیر را امتحان کند:
- کالری مصرفی خود را شمارش کند و از مصرف کالری بیش از حد خودداری کند.
- غذاهای پرفیبر را بخورد مانند برنج قهوه ای، نان کامل، سبزیجات، میوه ها یا حبوبات.
- غذاهای پروتئینی را بخورد مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات یا سویا.
- غذاهای پرچرب ، پرشکر یا پرنمک را اجتناب کند مانند فست فود، شیرینی، نوشابه یا چیپس.
- ورزش منظم را انجام دهد مانند پیاده روی، دویدن، شنا یا دوچرخه سواری.
- پزشک خود را مطلع کند اگر افزایش وزن شدید یا مداوم باشد و در صورت لزوم ادویه های کاهش وزن را با تجویز پزشك مصرف كند.
پیشگیری از تاردیو دیسكینزی
تاردیو دیسكینزی یكی از عوارض جانبی خیلی كم شایع ریسپریدون است كه ممكن است باعث حركات ناخودآگاه و غیر قابل كنترل در صورت، دستان، پاها یا بدن شود. برای پیشگیری از تاردیو دیسکینزی، فرد می تواند راه های زیر را امتحان کند:
- پزشک خود را در جریان علائم حركتی خود قرار دهد و به طور منظم به آزمایشات عصب شناسی بروید.
- کمترین دوز مؤثر ریسپریدون را با هماهنگی با پزشک خود مصرف کنید و از قطع ناگهانی دارو خودداری کنید.
- ادویه های ضد تاردیو دیسكینزی را با تجویز پزشك مصرف كنید اگر علائم شروع شده باشند. بعضی از این داروها عبارتند از: بِنْزَتْروپین (benztropine) ، تِتْرَابِنَزین (tetrabenazine) یا آمانْتادین (amantadine) .
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید و همچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
