درد در ناحیه‌ی سر و بالای گردن را با عنوان سردرد (Hedeach) می‌شناسیم. سردرد منشا عصبی دارد و بافت‌ها و ساختارهای احاطه کننده مغز با ملتهب و دردناک شدن فرد را آزار می‌دهد. یک بافت نازک به نام ضریع جمجمه، استخوان‌ها، سینوس‌ها، چشم‌ها و گوش‌ها را احاطه کرده است که در صورت ملتهب و دردناک شدن باعث درد در سر و گردن می‌شود. همچنین بافت پوشاننده‌ی مغز و نخاع یعنی مننژ هم در صورت ملتهب شدن باعث سردرد می‌شود.
سردرد انواع مختلفی دارد که بر اساس منشا درد تقسیم بندی می‌شوند. هر کدام از انواع سردرد تظاهرات و بروزهای متفاوتی هم دارند.
فهرست مطالب
علل انواع سردرد چیست؟
سردرد با فعال شدن عصب‌های خاصی از رگ‌های خونی ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی باعث فعال شدن عصب‌ها شود. این عوامل شامل موارد زیر است.
ژنتیک
ژن عامل انتقال بسیاری از بیماری‌ها از والدین به فرزندان است. سردرد هم میتواند از طریق کروموزوم‌ها انتقال یابد.
عوامل محیطی
عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض دود و آلودگی، مواد شیمیایی، عطرها و مواد آلرژی‌زا باعث سردرد در بعضی افراد می‌شود. همچنین سر و صدا و تغییرات نور در محیط هم میتواند عامل سردرد باشد.
تغییرات در الگوی رفتاری
تغییرات در الگو خواب، یا وعده‌های غذایی، مصرف بیش از اندازه‌ی دارو یا تنش و اضطراب در شرایط زندگی عامل ایجاد کننده و تشدید کننده‌ی سردرد است.
بیماری‌های مختلف
بیماری‌هایی مانند عفونت و التهاب گوش میانی (اوتیت)، التهاب گلو (اوتیت) و التهاب سینوس‌ها (سینوزیت) ، تب، تومورها علت دیگری برای سردرد است.
آسیب‌های فیزیکی
آسیب‌های فیزیکی در سوانح رانندگی یا حوادث، یا ضربه به سر هم میتواند باعث بروز سردرد شود.
انواع سردرد
سردردها بر اساس علت بروز به انواع مختلف دسته بندی می‌شوند. همچنین هر کدام از انواع سردرد با نشانه‌های متفاوتی بروز میکند.
۱. سردرد تنشی
شایع‌ترین نوع سردرد، سردرد تنشی یا سردرد عصبی است. افرادی که در معرض استرس و اضطراب یا افسردگی باشند احساس سردرد و چشم درد توامان و درد شقیقه را تجربه می‌کنند. این سردرد ممکن است از نیم ساعت تا چند ساعت طول بکشد. علت‌های دیگر این نوع سردرد موارد زیر است:
- کم‌آبی بدن
- خواب کم
- دود سیگار
- سر و صدا
- ورزش نکردن
- خوب غذا نخوردن
- خستگی چشم و خستگی بدن
برای درمان سردرد تنشی معمولا قبل شروع درمان‌های پزشکی، اصلاح سبک زندگی توصیه می‌شود. برای مثال؛ ورش کردن، عادات غذایی سالم همراه غذا خوردن در زمانی مشخص، حذف استرس‌های مخرب زندگی و…
۲. سردرد میگرنی
افراد زیادی این سردرد را تجربه می‌کنند یا با آن آشنایی دارند. نشانه‌های میگرن سردرد و حالت تهوع و سرگیجه است. محل بروز درد در میگرن در یک طرف سر است، فرد هنگام بروز حمله‌های سردرد به نور و صدا حساس می‌شود و دوست دارد در جای تاریک باشد یا چشم‌ها را به هم می‌فشارد.
معمولا قبل از شروع سردردهای میگرنی نشانه‌هایی بروز میکند که این نشانه‌ها را هاله‌ی میگرن می‌گویند و به به‌صورت علائم زیر خود را نشان می‌دهد.
- سر درد یک طرفه در سمت چپ
- بی‌حسی و مور مور شدن اعضای بدن
- اختلال در صحبت کردن
- اختلال در بویایی و چشایی
- ضعف عضلانی
- دیدن خطوط زیگزاک و نور چشمک‌زن
مهم‌ترین نکته‌ای که باید توجه داشته باشید این است که این علائم در سکته‌ی مغزی یا مننژیت هم بروز میکند پس اولین بار که این علائم را مشاهده کردید حتما نزد پزشک بروید و علت سردرد را پیدا کنید.
بیشتر بدانیم: درمان میگرن
۳. سردرد سینوسی
سردرد پیشانی و شقیقه در اثر بروز التهاب و تورم در سینوس‌ها ایجاد می‌شود. آلرژن‌ها هم می‌توانند عامل سردرد سینوسی باشند. ویژگی این نوع سردرد این است که در اطراف چشم، گونه و بینی درد تپنده ایجاد میکند. سایر علائم شامل موارد زیر است.
- سردرد شدید و حالت تهوع
- حساس شدن به نور و صدا
- تب
- مسدود شدن بینی و ترشحات غلیظ سبز و زرد در بینی
نشانه‌های سردرد سینوسی و میگرنی کاملا مشابه هم است و تنها تفاوت آن‌ها در علائم مربوط به بینی است. همچنین سردردهای سینوسی با خم کردن سر به جلو یا هنگام بیدار شدن از خواب تشدید می‌شود.
درمان سردرد سینوسی نیز به روش‌های مختلف انجام انجام می‌شود؛
داروهای توصیه شده برای سردرد سینوسی شامل آنتی هیستامین، اسپری‌های بینی، آنتی بیوتیک‌ها (برای سردرد سینوسی باکتریایی) و مسکن‌های مختلفی که برای انواع سردردهای دیگر توصیه می‌شود.
۴. سردرد گردنی و پشت سر
سر درد گردنی به‌علت گره‌های عضلانی، رشد غیر طبیعی استخوان، آسیب عضلانی، تورم بافت و مشکلات مفصلی ایجاد می‌شود. سردرد پشت سر و گردن یا جمجمه مهم‌ترین نشانه‌های این نوع از سردرد است.
سردرد پشت سر در اغلب مواقع با سردرد تنشی همراه است و ممکن است به علت فشار کم مایع مغزی نخاعی، وضعیت بدنی ضعیف و کم توان یا ناشی از فتق دیسک گردن باشد. درمان سردرد پشت سر نیز باید با توجه به علت آن انجام شود. در مقاله سردرد پشت سر مفصل درباره تمام موضوعات توضیح دادیم. اطلاعات بیشتر را با مطالعه آن بدست آورید.
۵. سردرد هیپیک
سردرد هیپیک یا سردرد قبل از خواب نادر است و معمولا بعد از دهه‌ی پنجاه در زندگی شروع می‌شود. دردهای ناشی از آن به‌صورت ضربان‌دار است و ممکن است خفیف یا شدید باشد. این دردها معمولا در دوطرف سر احساس می‌شود و محدود به یک ناحیه‌ی خاص نیست.
۶. سردرد خوشه‌ای
سردردهای بسیار شدید که ناگهانی بروز میکند را سردرد خوشه‌ای می‌نامیم. این سردرد در مردان ۶ برابر بیشتر از زنان ایجاد می‌شود و اگرچه علت مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد اما در افراد سیگاری بیشتر شایع است و سیگار و الکل آن را تشدید میکند.
سردردهای خوشه‌ای بدون هشدار شروع می‌شوند و مدت زمان بروز آن بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت است. در طول روز هم ممکن است تا ۸ بار تکرار شود. درمان‌های دارویی و پزشکی مختلفی برای سردرد خوشه‌ای توصیه می‌شوند که حتما باید توسط پزشک متخصص تجویز شود و روند درمان زیر نظر دکتر مغز و اعصاب پیگیری و دنبال شود.
سردرد خوشه‌ای با نشانه‌های زیر بروز میکند:
- سردرد یک طرفه که درد آن در چشم پخش می‌شود.
- بی‌قراری و آشفتگی
- انسداد و آبریزش بینی
- آبریزش چشم و تورم پلک
۷. سردرد صبحگاهی
سردرد صبحگاهی بر اثر عواملی ایجاد می‌شود که میزان خواب یا کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل سردرد بعد از خواب در کسانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند، مشاهده می‌شود. این افراد معمولا بین ساعت ۴ تا ۹ صبح سردرد جلوی سر یا سردرد بالای سر را تجربه می‌کنند.
عوامل زیر نیز در بروز سردرد صبحگاهی تاثیر گذار است:
- عدم نوشیدن آب کافی در طول روز
- مصرف زیاد دارو شب و روز قبل
- استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار
- افسردگی و اضطراب
- آرتروز گردن یا هر عاملی که باعث ناراحتی در عضلات گردن شود مانند بالش مناسب
۸. سردرد در بارداری
بارداری با تغییرات میزان هورمون‌ها در خانم‌ها همراه است و این تغییرات هورمونی ممکن است باعث بروز سردرد شود. البته تغییرات هورمونی در دوران عادت ماهیانه هم ایجاد می‌شود.
معمولا خانم‌هایی که قبل از بارداری سردرد میگرنی یا تنشی یا سردرد خوشه‌ای داشته‌اند در طول دوران بارداری هم سردرد را تجربه می‌کنند. این افراد با خستگی، گرسنگی و کم‌آبی بدن، مصرف الکل و سیگار دردهای بیشتری را تجربه می‌کنند. نشانه‌های سردرد بارداری موارد زیر است:
- سردرد در سمت راست و چپ سر در بارداری
- سردرد با درد منتشر در چشم در بارداری
- احساس فشار در سر در بارداری
مهم‌ترین نکته در مورد سردرد بارداری این است که ممکن است به‌علت بالارفتن فشار خون باشد و بالا بودن فشار خون به‌ویژه در سه‌ماه‌ی سوم بارداری بسیار مهم است. فشار خون بالا در سه‌ماهه‌سوم اگر با دفع پروتئین در ادرار و ادم در دست و پا همراه باشد ممکن است باعث زایمان زودرس و به خطر افتادن جان مادر و جنین شود.
۹. سردرد در کودکان
سردرد در کودکان میتواند یک بیماری معمول به علت خستگی و فعالیت زیاد یا خواب ناکافی باشد یا به دلیل یک بیماری جدی مانند مننژیت کودک را آزار دهد. معمولا کودکان با بروز سردرد بی‌قراری می‌کنند، خوب نمی‌خوابند و زیاد گریه می‌کنند.
امکان بروز انواع سردرد مانند سردرد خوشه‌ای، میگرن و سردرد پیشانی در کودکان وجود دارد اما سردرد خطرناک در کودکان سردردی است که با نشانه‌های زیر همراه باشد.
- با تورم و سفتی گردن باشد
- با تهوع و استفراغ باشد
- به دنبال ضربه به سر کودک ایجاد شود.
- سردردی که بدتر شود.
- کودک را شب‌ها از خواب بیدار کند.
دارودرمانی و خوددرمانی برای سردرد کودکان توصیه نمی‌شود و بهتر است از درمان های خانگی ساده برای کاهش سردرد کودکان استفاده کنید. در صورتی که سردرد تداوم یافت حتما به متخصص کودکان مراجعه کنید و مطمئن شوید سردرد کودکتان نشانه بیماری نیست.
۱۰. سردرد و حالت تهوع
در بسیاری از سردردها، حالت تهوع نیز احساس می‌شود. جدا از اینکه تحمل درد در این شرایط سخت‌تر می‌شود، خوردن غذا و نوشیدنی نیز چالش دارد. سردرد و حالت تهوع میتواند به علت های متنوعی بروز پیدا کند. از جمله دلایل سردرد همراه تهوع:
- میگرن
- سردرد و حالت تهوع و چشم درد
- اثر الکل و داروهای مختلف
- کرونا
- تپش قلب
- کم آبی بدن
- مشکلات خواب
- پر فشاری خون
- کم‌خونی، سردرد و حالت تهوع
- بارداری
- سردرد و حالت تهوع بعد از بوتاکس
۱۱. سردرد قاعدگی
فیزیولوژی بدن خانم‌ها در سنین باروری همراه با خونریزی ماهیانه است. اغلب خانم‌ها در طول دوران خونریزی با عوارضی مانند سردرد، سرگیجه، کمردرد و کج‌خلقی هم روبرو می‌شوند. یکی از انواع آزاردهنده سردرد، سردردی است در زمان پریودی یا قاعدگی بروز پیدا میکند.
سردرد پریودی ممکن است به علت استرس، کم خونی، خواب ناکافی یا حتی تغییرات هورمونی باشد. برای درمان این سردرد توصیه میکنیم از دمنوش‌های گیاهی استفاده کنید و سعی کنید با کنترل محیط اطرفا خود دلایل بروز سردرد را از بین ببرید. اطلاعات بیشتر درباره سردرد قاعدگی را میتوانید در مقاله مرتبط آن مطالعه کنید.
۱۲. سردرد پیشانی
گاهی اوقات در پیشانی یا اطراف شقیقه‌های خود احساس درد شدیدی میکنیم. علت این درد هرچیزی که باشد، بسیار آزاردهنده است و باید در اسرع وقت درمان شود. سردرد پیشانی یکی از عارضه‌های رایج است که بیشتر افراد حداقل یکبار آن را تجربه کرده‌اند. بیشتر این نوع سردردها طبیعی و خفیف هستند و خیلی زود برطرف می‌شوند. طبق آمار، حالت‌های مزمن این عارضه فقط ۲ درصد افراد جامعه را درگیر خود میکند.
سردرد پیشانی نیز مانند سایر انواع سردرد با دلایل مختلفی بروز پیدا میکند و درمان آن اغلب به کمک مسکن‌های سردرد انجام می‌شود. اما اگر سردرد پیشانی به صورت مداوم برای شما اتفاق می‌افتد ممکن است نشانه بیماری باشد پس هر چه سریع‌تر به دکتر سردرد مراجعه کنید و پیگیر دلیل سردردهای مداوم خود باشید.
۱۳. سردرد جنسی
سردرد جنسی نوعی از سردرد است که معمولا حین رابطه‌ی جنسی، هنگام به ارگاسم رسیدن و یا بعد از اتمام رابطه‌ی جنسی بروز میکند. این سردردها اغلب خودبه‌خود رفع می‌شوند و مشکل جدی برای افراد ایجاد نمی‌کنند مگر در مواردی که علت سردرد مشکل زمینه‌ای دیگری باشد.
سردرد جنسی به دلایل مختلف بروز میکند و درمان آن نیز با برطرف کردن علت بروز سردرد جنسی است. دمنوش‌های گیاهی و درمان‌های طب سنتی نیز برای درمان سردرد جنسی بسیار توصیه می‌شود.
تشخیص سردرد چگونه انجام می‌شود؟
پیدا کردن علت بروز سردرد مهم‌ترین اصل برای درمان است. اولین اقدام پزشک گرفتن شرح حال از بیمار است. شرح‌حال پزشکی برای سردرد شامل سن بیمار، تاریخچه‌ی خانودگی بروز سردرد، بیماری‌های دیگری که فرد به آن مبتلا است، داروهایی را که مصرف میکند و کنترل وضعیت فشار خون و قند خون است. همچنین سوالات زیر در مورد تشخیص نوع سردردها کمک موثری به پزشک میکند.
سردردها از کی شروع شده است؟
محل بروز سردردها در کجای سر است؟
سردردها چقدر طول می‌کشد؟
در چه ساعتی از شبانه روز سردردها تشدید می‌شود؟
فاصله‌ی زمانی بین سردردها چقدر است؟
سردردها چقدر شدید است؟
برای تشخیص دقیق تر علل سردرد، از جمله میگرن، اضطراب و استرس و اختلالات خواب می توانید از نوار مغزی (CQ) و نقشه مغزی (QEEG) کمک بگیرید. این دو تست با دقت بالایی می توانند علت سردرد را تشخیص دهند.
راه‌های درمان سردرد چیست؟
راه‌های مختلف برای درمان سردرد وجود دارد اما انتخاب راه درمانی، بستگی به شدت و علت بروز آن دارد. در مواردی که سردرد به سبک زندگی ارتباط دارد، می‌توان آن را با درمان‌های خانگی یا طب سنتی درمان نمود. اما اگر سردرد شدید باشد باید بیماری عامل سردرد شناسایی و درمان شود.
درمان خانگی سردرد
هنگام بروز حمله‌های سردرد، انجام فعالیت‌های زیر میتواند درد را کاهش دهد. این اقدامات ساده و بدون هزینه در خانه انجام می‌شود.
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی، شقیقه‌ها و سر باعث تسکین سردرد می‌شود.
- از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن برای رفع درد استفاده کنید.
- در محیط آرام و بدون سرو صدا کمی دراز بکشید.
- ماساژدادن شقیقه‌ها میتواند درد را آرام کند.
- به یاد داشته باشید الکل، کافئین و پنیر دردهای میگرن را تشدید میکند.
درمان نوروتراپی
با استفاده از درمان های نوروتراپی از جمله نوروفیدبک می توانید سردرد های میگرنی و مزمن و یا سردردهایی که ریشه عصبی دارند را درمان کنید. این درمان ها بدون نیاز به مصرف دارو است. درمان های نوروتراپی شامل:
برای اطلاع از هر کدام روی آن کلیک کنید.
چگونه از بروز سردرد پیشگیری کنیم؟
پیشگیری بهتر از درمان است. این جمله را بارها و بارها شنیده‌اید اما آیا این جمله درمورد سردرد هم صدق میکند؟ بله قطعا انجام اقدامات و راهکارهای سبک زندگی سالم میتواند از بروز سردرد پیشگیری نماید. در مواردی که علت سردرد تومور یا بیماری خاص دیگر نباشد، رعایت اصول زیر احتمال بروز سردرد را کم میکند.
- خواب کافی داشته باشید. هر انسان به طور متوسط برای رفع خستگی و بازیابی انرژی از دست رفته در طول روز باید ۸ ساعت خواب آرام داشته باشد.
- نوشیدن ۸ لیوان آب در روز برای سلامت بدن ضروری است.
- ورزش کردن باعث گردش خون در بدن و حفظ سلامت عمومی بدن می‌شود.
- یوگا و مدیتیشن از اقداماتی است که باعث آرامش اعصاب می‌شود و از بروز استرس و اضطراب پیشگیری میکند.
- غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه مصرف نکنید. فست فود را از برنامه‌ی غذایی خود حذف کنید و سبزیجات و میوه را جایگزین آن نمایید.
- الکل و سیگار را ترک کنید.
بیشتر بدانیم: خواب راحت، مدیتیشن، ترک الکل، ترک مواد مخدر
چه زمانی برای سردرد به پزشک مراجعه کنیم؟
سردرد با علائم هشدار دهنده از یک مشکل جدی در بدن خبر می‌دهد و در این مواقع سریعا باید به پزشک مراجعه کرد. موارد زیر نشانه‌های خطر در سردرد هستند.
- سردرد همراه با تب و لرز، تعریق شبانه و کاهش وزن
- سردردهای که با گذشت زمان شدیدتر می‌شود و برای چند ثانیه یا بیشتر درد آن غیر قابل تحمل می‌شود.
- سردردهایی که با اختلال در بینایی، بی‌حسی، ضعف در یک سمت بدن همراه باشد.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
- روان درمانی و مشاوره
- روانپزشکی
- نوروتراپی
- تست‌های روان سنجی
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
دیدگاه