روانشناسی زرد یک اصطلاح است که به مفاهیم و تئوری‌هایی در مورد رفتار و زندگی ذهنی بشر اطلاق می‌شود که مدعی هستند بر مبنای علم روانشناسی هستند، اما در واقع با روانشناسی علمی کاملاً متفاوت و گاهی مخالف هستند. روانشناسی زرد به دنبال ارائه راه‌حل‌های سریع و ساده برای مشکلات پیچیده و دشوار است، بدون توجه به شواهد علمی، پژوهش‌های بالینی، فرآیندهای درمانی و اخلاق حرفه‌ای.
روانشناسی زرد در قالب کتاب‌ها، برنامه‌ها، همایش‌ها، پکیج‌ها، شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌های مختلف در دسترس عموم قرار گرفته است و با عناوین جذاب و تبلیغات گسترده سعی در جذب مخاطب دارد. بسیاری از افراد که به دنبال حل مشکلات خود یا بهبود کیفیت زندگی خود هستند، ممکن است به روانشناسی زرد گول بخورند و فکر کنند که با خواندن چند کتاب یا شرکت در چند جلسه، می‌توانند تغییرات عمده‌ای در خود ایجاد کنند.
آیا روانشناسی زرد واقعاً کارساز است؟
پاسخ این سوال منفی است. روانشناسی زرد نه تنها به درمانجو کمک نمی‌کند، بلکه ممکن است به آن صدمات جبران ناپذیر هم وارد کند.
خطرات و مضرات روانشناسی زرد
برخی از خطرات و مضرات روانشناسی زرد عبارت‌اند از:
افزایش سطح استرس و نارضایتی
روانشناسی زرد با القاء نظرات نامحقق و نامعقول، باعث می‌شود درمانجو از خود، دیگران و زندگی انتظارات بالا و غیر واقعی داشته باشد. این انتظارات معمولاً برآورده نمی‌شوند و در نتیجه درمانجو با عدم تطابق بین واقعیت و آرزو مواجه می‌شود. این مسئله می‌تواند منجر به احساس شکست، ناکافی بودن، گناه، خشم، تنهایی و افسردگی شود.
کاهش اعتماد به نفس
روانشناسی زرد با تأکید بر خودکفایی و خودآموزی، درمانجو را متقاعد می‌کند که تمام مسئولیت حل مشکلات خود را به عهده دارد و نیازی به کمک دیگران ندارد. این رویکرد باعث می‌شود درمانجو هنگام بازخوردهای منفی یا شرایط سخت، خود را مقصر و ناتوان ببیند و از جستجوی کمک خودداری کند. در بلندمدت، این موضوع می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و خودپنداره شود.
افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی
روانشناسی زرد با پرهیز از تشخیص صحیح و درمان مناسب مشکلات روانی، درمانجو را در معرض خطر بروز یا تشدید اختلالات روانی قرار می‌دهد. بسیاری از مشکلات روانی نظیر اضطراب، افسرده، استرس پس از سانحه، اختلال شخصیت و غیره نیاز به درمان تخصصی دارند که فقط توسط روانشناسان یا روانپزشکان مجرب قابل انجام هستند. روانشناسی زرد با عدم تأکید بر جنبه‌های پزشکی و دارو درمانی، درمانجو را از استفاده از منابع درمانی مناسب باز می‌دارد.
افزایش فاصله با خود و دیگران
روانشناسی زرد با ترویج الگوهای فکری و عملکردی سطحی و چالش‌برانگیر، درمانجو را دور می‌کند از شناخت عمق‌های خود، حساس شدن به نقاط قوت و ضعف خود، پذیرفتن همه جنبه‌های شخصیت خود، بالابردن تحمل به تغیرات و پذیرای شدن به چالش‌های زندگی. همچنین روانشناسی زرد با تشویق به خودمحوری و خودکفایی، درمانجو را از برقراری ارتباطات سالم و معنادار با دیگران منع می‌کند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش همدلی، همبستگی، همکاری و همفکری با دیگران شود .
افزایش خطر بروز سوء استفاده و کلاهبرداری
روانشناسی زرد با استفاده از تکنیک‌های فریبنده و مغرضانه، درمانجو را به سمت خود جذب می‌کند و از آن به عنوان یک منبع درآمد استفاده می‌کند. بسیاری از روانشناسان زرد با فروش کتاب‌ها، پکیج‌ها، بلیط همایش‌ها، عضویت در کلاس‌ها و گروه‌ها، محصولات جانبی و غیره سود قابل توجهی کسب می‌کنند. بعضی از آن‌ها حتی با استفاده از تکنیک‌های فشار روانی، درمانجو را مجبور می‌کنند که از خدمات گران قیمت آن‌ها استفاده کنند. در بعضی موارد نادر، روانشناسان زرد ممکن است سوء استفاده جسمانی یا جنسی هم از درمانجو داشته باشند.
چگونه می‌توان از روانشناسی زرد دوری کرد؟
برای جلوگیری از فریب خوردن توسط روانشناسان زرد، لازم است که به چند نکته توجه کنید:
آگاه بودن از حقایق علم روانشناسی
برای شناسایی روانشناسان زرد، لازم است که دارای دانش کافی درباره روانشناسی علمی باشید. بدانید که روانشناسی یک علم پویا و پیچیده است که نمی‌تواند با چند فرمول ساده خلاصه شود. بدانید که روانشناسی بر مبنای شواهد علمی، پژوهش‌های بالینی، نظریات معتبر و قوانین اخلاق حرفه‌ای استوار است. بدانید که روانشناسی به هر فرد به صورت منحصر به فرد و متناسب با شرایط و نیازهای آن فرد پاسخ می‌دهد و نمی‌تواند یک نسخهٔ مشترک برای همه باشد.
تحقیق کردن درباره منابع و مؤلفان
قبل از خواندن یک کتاب، شرکت در یک همایش، عضویت در یک گروه یا دنبال کردن یک شبکه اجتماعی، لازم است که درباره منبع و مؤلف آن تحقیق کنید. ببینید که آن منبع چه سوابق تحصیلی، حرفه‌ای و علمی دارد. ببینید که آن منبع از چه رفرنس‌ها و منابع علمی استفاده می‌کند. ببینید که آن منبع چقدر شفاف و مطمئن است. ببینید که آن منبع چقدر بازخوردهای مثبت و منفی دارد. ببینید که آن منبع چقدر به فروش محصولات و خدمات خود تأکید دارد.
مشورت کردن با روانشناسان مجرب
اگر به دنبال حل مشکلات خود یا بهبود کیفیت زندگی خود هستید، بهتر است که به جای اعتماد به روانشناسان زرد، از خدمات روانشناسان مجرب و معتبر استفاده کنید. روانشناسان مجرب با تجربه و دانش خود، می‌توانند به شما در شناخت خود، تغییر الگوهای فکری و عملکردی نامطلوب، تقویت توانایی‌ها و مهارت‌ها، تثبیت احساسات و افزایش رضایت از زندگی کمک کنند. روانشناسان مجرب با رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای، حقوق و حرمت شما را حفظ می‌کنند و با شما همکار می‌شوند تا به بهترین تصمیم برای خود برسید.
سوالالت متداول درباره روانشناسی زرد
روانشناسی زرد چه تفاوتی با روانشناسی علمی دارد؟
روانشناسی زرد با روانشناسی علمی در مبنا، محتوا، روش و هدف متفاوت است. روانشناسی زرد بر اساس نظرات شخصی، باورهای غیر علمی، پیش‌داوری‌ها و تبلیغات ساخته شده است. روانشناسی علمی بر اساس شواهد علمی، پژوهش‌های بالینی، نظریات معتبر و قوانین اخلاق حرفه‌ای ساخته شده است. روانشناسی زرد مفاهیم و تئوری‌های سطحی و ساده را به عنوان راه‌حل‌های سریع برای مشکلات پیچیده ارائه می‌دهد.
روانشناسی علمی مفاهیم و تئوری‌های پویا و پیچیده را به عنوان فرآیندهای درمانی برای مشکلات پیچیده ارائه می‌دهد. روانشناسی زرد با استفاده از تکنیک‌های فریبنده و مغرضانه، سعی در جذب مخاطب و کسب سود دارد. روانشناسی علمی با استفاده از تکنیک‌های شفاف و منصفانه، سعی در کمک به درمانجو و ارتقای کیفیت زندگی دارد.
چگونه می‌توان روانشناس زرد را شناسایی کرد؟
برای شناسایی روانشناس زرد، لازم است که به چند نشانه توجه کنید. بعضی از این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- افرادی که آموزش آکادمیک در زمینه روانشناسی نداشته‌اند یا در مورد مدارک تحصیلی و مجوزهای شغلی خود اغراق می‌کنند.
- افرادی که گفته‌هایشان با منطق و واقع‌بینی هم‌خوانی ندارد و مخالف نظریات علمی است.
- افرادی که از محبوب بودن و شهرتشان به عنوان دلیلی بر صحیح بودن ادعاهایشان استفاده می‌کنند.
- افرادی که رفرنس‌ها و منابع غیر علمی را در گفته‌هایشان معرفی می‌کنند، مثل کتاب‌های قانون جذب و راز.
- افرادی که به مخاطب القا می‌کنند که منجی و راهنمای آنان است و خود را به عنوان مربی، رهبر یا سرپرست مجموعه‌ای از افراد یا انجمن‌ها مطرح می‌کنند.
- افرادی که مثال‌های شگفت‌انگیز، غیر ممکن و عجیب را در گفته‌هایشان مطرح می‌کنند.
- افرادی که در برخورد با مراجعین دست به قضاوت و سرزنش آن‌ها می‌زنند، اصل رازداری را رعایت نمی‌کنند و نظر خود را به عنوان بهترین تصمیم به درمانجو دیکته می‌کنند.
– چگونه از روانشناس زرد دوری کنیم؟
برای دوری از روانشناس زرد می‌توانید به برخی از راهکارهای زیر پی بگیرید:
- همیشه منابع و رفرنس‌های گفته‌های روانشناس زرد را بررسی کنید و سعی کنید از منابع علمی و قابل اعتماد استفاده کنید.
- همیشه به خودتان اجازه دهید که سوال بپرسید و شک کنید و نگذارید روانشناس زرد با القا کردن اعتماد به نفس و احساس خاص بودن شما را فریب دهد.
- همیشه به دنبال یادگیری و تحقیق بیشتر باشید و از روانشناسان معتبر و مجرب کمک بگیرید.
- همیشه به خودتان یادآوری کنید که روانشناسی یک علم است و نمی‌تواند با چند جمله ساده و عامیانه توضیح داده شود.
- همیشه به خودتان یادآوری کنید که مشکلات شما منحصر به فرد هستند و نمی‌توانند با یک نسخهٔ مشترک حل شوند.
جمع بندی
روانشناسی زرد یک نوع روانشناسی غیر علمی است که با استفاده از تکنیک‌های فریبنده و مغرضانه، سعی در جذب مخاطب و کسب سود دارد. روانشناسی زرد به جای حل مشکلات، ممکن است آن‌ها را بدتر کند و به درمانجو صدمات جبران ناپذیر وارد کند. برای دوری از روانشناسی زرد، لازم است که آگاه باشید، تحقیق کنید و مشورت بگیرید.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید و همچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
