آلزایمر (Alzheimer) یا بیماری فراموشی، یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که در اثر آن به تدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. البته با بالا رفتن سن، اندکی فراموشکار شدن در افراد طبیعی است. اما در بیماری آلزایمر این اختلال حافظه به تدریج پیشرفت می‌کند.
آلزایمر چیست؟
آلزایمر بیماری تخریب کننده سلول های بافت خاکستری مغز است علت بروز این بیماری پیشرونده رسوب ماده ای به نام آمیلویید یا تنگل است که موجب از بین رفتن سلول های خاکستری مغز میشود.
یک هشتم از افراد دارای 65 سال و بیشتر، این حالت مخرب زوال عقل (Dementia) را دارند. آلزایمر در مرحله اول ممکن است برای خانواده و دوستان قابل تشخیص نباشد. اما قبل از بروز، علائم هشداری از خود نشان می دهد.
از علائم شایع این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست دادن حافظه
- مشکلات زبانی
- رفتار تکانشی یا غیرقابل پیش‌بینی
اصلی‌ترین ویژگی این بیماری این است که، ارتباط بین نورون‌های عصبی از بین می‌رود و اطلاعات نمی‌توانند به‌راحتی بین مناطق مختلف مغز و همچنین بین عضلات و اندام‌ها عبور کنند. برای همین است که علاوه بر مشکلات مغزی، مثل کاهش حافظه، سایر مشکلات رفتاری و حرکتی هم به وجود خواهند آمد. در ادامه به حقایقی پیرامون بیماری آلزایمر می‌پردازیم:
- علائم آلزایمر به مرور پیشرفت می‌کند. بنابراین، درمان آلزایمر می‌تواند نقش مؤثری بر کیفیت زندگی داشته باشد.
- بدون درمان آلزایمر، کیفیت زندگی به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
- هر فردی می‌تواند دچار این بیماری شود اما افراد بالای ۶۵ سال و همچنین، افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- آلزایمر، نوعی بیماری زوال عقل است.
- تاثیر آلزایمر بر روی افراد متفاوت است. ممکن است بر روی فردی به صورت خفیف بروز کند و گاهی هم ممکن است در فرد دیگری با علائم سریع شروع شود. بنابراین درمان به موقع این بیماری نقش بسزایی بر کیفیت زندگی خواهد داشت.
مهمترین عوامل و علت بیماری آلزایمر چیست؟
با وجود مطالعات زیادی که پیرامون این بیماری توسط پزشکان و روانشناسان انجام شده، هنوز علل وقوع این بیماری کاملاً مشخص نیست. ولی برخی از فاکتورهای اصلی عبارتند از:
- سن بیشتر افراد مبتلا، بالای ۶۵ سال است.
- سابقه خانوادگی نقش اساسی دارد و اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا باشد، درصد ابتلا بالا می‌رود.
- ژنتیک و وجود برخی ژن‌های خاص، می‌تواند یکی دیگر از فاکتورهای این بیماری باشد.
دقت کنید که این دلایل به صورت صددرصد نیستند، اما نیاز به مراقبت را بالا می‌برند؛ به عنوان مثال به مورد زیر توجه کنید.
آلزایمر و تاثیر ژنتیک
شاید این سوال برای شما به وجود آمده باشد که آیا واقعاً وجود یک ژن خاص می‌تواند دلیل بروز آلزایمر باشد. طبق یک سری از تحقیقات انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که وجود ژنی به نام آپولیپوپروتئین، می‌تواند دلیلی بر بروز بیماری آلزایمر باشد.البته برخی از افراد دارای این ژن هستند، اما هرگز درگیر این بیماری نمی‌شوند. بنابراین، با انجام یک آزمایش خون می‌توانید از وجود این ژن مطلع شوید و در صورت لزوم روش‌های پیشگیری را در برنامه سلامت خود بگنجانید.
شایع‌ترین علائم شروع بیماری آلزایمر چیست؟
بیماری آلزایمر یک بیماری پیشرونده است که به مرور زمان، آسیب‌های بیشتری را از خود بر جای می‌گذارد. یکی از اصلی‌ترین علائم آلزایمر، کاهش و از دست رفتن حافظه است؛ این علائم به تدریج، طی ماه‌ها و سال‌ها خود را نشان می‌دهند. اما اگر در فردی با سرعت زیاد بروز پیدا کند، نیازمند مراقبت‌های پزشکی است؛ زیرا ممکن است، موجب سکته مغزی شود. در ادامه، علائمی را بررسی می‌کنیم که نشانه شروع بیماری آلزایمر هستند و با دیدن هرکدام از آنها باید سریع‌تر به فوق تخصص آلزایمر مراجعه کرد:
از دست دادن حافظه
برخی از افراد ممکن است در گرفتن اطلاعات جدید و به خاطر سپردن آنها دچار مشکل شوند. برخی از علائم از دست دادن حافظه عبارت است از:
- تکرار یک سوال یا مکالمه
- فراموش کردن مکان اشیا
- فراموش کردن رویدادها و قرار‌ها
- سرگردانی یا گم شدن
اختلالات شناختی
فرد ممکن است، در استدلال کارهای پیچیده یا موقعیت‌های مرتبط با قضاوت، دچار مشکل شود. مثل برخی از موارد زیر:
- درک کمتر نسبت به ایمنی و خطرات احتمالی مثل عبور از خیابان بدون توجه به خطر تصادف
- در ارتباط با مسائل مالی، مثل پرداخت قبض
- در تصمیم‌گیری
- در انجام کارهای روزانه چند مرحله‌ای، مثل لباس پوشیدن
- در تشخیص افراد و اشیا که به خاطر مشکلات بینایی نیست
- مشکل آگاهی مکانی- فضایی؛ ممکن است فرد در تعادل دچار مشکل شود و بیش از حد زمین بخورد یا با اشیای اطراف برخورد کند.
- مشکل در گفتار و نوشتار؛ ممکن است، در گفتار مثل هجی کردن کلمات دچار مشکل شود؛ همچنین در نوشتن هم اختلال داشته باشد.
تغییر شخصیت یا رفتار
تغییر شخصیتی و رفتاری یکی دیگر از علائم بیماری آلزایمر است که به صورت علائم زیر خود را نشان خواهد داد:
- بیشتر از گذشته از موضوعات مختلف ناراحت میشود.
- نگران و یا عصبانی است.
- علاقه و انگیزه‌ای که در گذشته نسبت به برخی از افراد یا موضوعات موجود در زندگی داشته، از دست می‌دهد.
- از دست دادن همدلی
- رفتار اجباری، وسواسی و نامناسب اجتماعی
علائم بیماری آلزایمر در سالمندان
همان‌طور که گفتیم، ممکن است، پلاک‌هایی در سرتاسر مغز بیمار وجود داشته باشد که ارتباط بین نورون‌های عصبی مغز را دچار اختلال کنند، در نتیجه انتقال اطلاعات در مغز بر روی حافظه و شناخت، تأثیر می‌گذارند و علائم شدیدی مثل موارد زیر در سالمندان بروز خواهد کرد:
- ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران
- وابستگی به دیگران جهت مراقبت
- عدم توانایی ترک بستر خواب
- مشکلات حافظه و عدم یادآوری
علائم آلزایمر زودرس
آلزایمر معمولا از سن ۶۵ سال به بالا خود را نشان می‌دهد. اما با این حال، ممکن است، در افراد بالای ۴۰ یا ۵۰ سال هم خود را نشان دهد که به آن آلزایمر زودرس می‌گویند. البته درصد ابتلا به این نوع آلزایمر بالا نیست و ممکن است چیزی حدود ۵ درصد از ابتلای کل را تشکیل دهد.
- از دست دادن حافظه خفیف و مشکل در تمرکز
- اختلال در یافتن کلمات مناسب
- اختلال در بینایی (مشکل در گفتن مسافت صحیح)
راه های تشخیص آلزایمر چیست؟
آلزایمر معمولاً به کمک توضیح علائم و نشانه های زندگی روزمره –مخصوصاً توسط یکی از نزدیکان بیمار- قابل تشخیص است. همچنین آزمایشات خاصی برای بررسی میزان قدرت حافظه و تفکر، و رد کردن احتمال وجود مشکلات دیگر، وجود دارند که پزشک در مراحل تشخیص از آنها استفاده می کند.
آزمایشات
آزمایش تشخیصی
معاینه جسمی و تست اعصاب
پزشک، ابتدا معاینه ی جسمی را انجام می دهد، پس از آن، توسط تست های زیر، سلامت کلی اعصاب را ارزیابی می کند:
- رفلکس
- قدرت عضلانی
- توانایی بلند شدن از روی صندلی و راه رفتن در اتاق
- بینایی و شنوایی
- هماهنگی
- تعادل
تست های آزمایشگاهی
برای تشخیص علت، سایر بیماری هایی که منجر به گیجی و اختلال در حافظه می شوند (مثل تیروئید یا کمبود ویتامین)، آزمایش خون انجام می شود.
وضعیت ذهنی و آزمایش عصب روان شناسی
پزشک می تواند برای ارزیابی حافظه و سایر مهارت های فکری، یک آزمایش مختصر، یا یک آزمایش طولانی مدت برای بررسی جزئیات و پیشرفت علائم، برای شما بنویسد.
عکس برداری از مغز و نقشه مغزی
این آزمایش معمولاً برای پیدا کردن سایر ناهنجاری های مرتبط با شرایط فعلی شما، غیر از آلزایمر –مثل سکته، ضربه یا تومور- تجویز می شود. این ناهنجاری ها و آسیب ها می توانند باعث اختلال های شناختی شوند.
MRI
در این روش، از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای گرفتن تصاویر دقیق از مغز استفاده می شود. MRI با نشان دادن چروک شدگی های مغز در مناطق مرتبط با بیماری آلزایمر، همچنین سایر آسیب دیدگی های مغزی (برای رد کردن سایر احتمالات) به عنوان یک ابزار تشخیصی می‌تواند افرادی که در معرض بیماری آلزایمر قرار دارند را شناسایی کند. MRI برای تشخیص این بیماری، از CT اسکن بهتر است.
CT اسکن
یک فناوری اشعه ایکس ویژه است، که تصاویر مقطعی (برشی) از مغز می گیرد، و معمولاً برای رد کردن احتمال تومور ها و سایر آسیب دیدگی ها استفاده می شود.
یکی دیگر از روش های عکس برداری، روش برش نگاری با گسیل پوزیترون (PET) است. در این روش، مقدار کمی داروهای رادیو اکتیو ردیاب به خون تزریق می شود تا مشکل خاص مغز مشخص شود. PET شامل موارد زیر است:
- PET اسکن با فلورودئوکسی گلوکز (FDG) مناطقی از مغز را نشان می دهد که در آنها، متابولیسم کم مواد مغذی وجود دارد. این نواحی می توانند بیماری آلزایمر را از سایر انواع زوال عقل تشخیص دهند.
- عکس برداری PET آمیلوئید که می تواند میزان رسوبات آمیلوئید در مغز را اندازه گیری کند.
- عکس برداری Tau PET، که فشار توده نوروفیبریلار در مغز را اندازه گیری می کند، و به طور کلی در محیط های تحقیقاتی و آزمایشگاه ها استفاده می شود.
QEEG و CQ
تست نوار مغزی CQ و نقشه مغزی QEEG با بررسی امواج مغزی می‌توانند عملکرد مغز را بسنجد. به کمک این تست‌ها می توان مشکلات حافظه و یا نشانه‌های آلزایمر را تشخیص داد و همچنین عدم وجود دیگر اختلالات را تایید و وجود آنها را نشان داد.
آلزایمر چگونه زندگی روزمره ما را تغییر می دهد؟
آلزایمر روی تمرکز اثر می گذارد و بنابراین، عزیز شما نمی تواند کارهای عادی مانند آشپزی یا پرداخت صورتحساب را انجام دهد. مطالعه صورت گرفته روی افراد مبتلا به آلزایمر نشان می دهد که دشواری در انجام حساب کتاب های مالی، اغلب یکی از اولین علایم این بیماری است. با تشدید علائم، فرد ممکن است افراد یا مکان های آشنا را به جا نیاورد. او ممکن است به راحتی گم شود یا از ظروف و لوازم به درستی استفاده نکند. مثلا ممکن است با چنگال موهای خود را شانه کند. بی اختیاری، مشکلات تعادل، و فراموش کردن زبان در مراحل پیشرفته ابتلا به آلزایمر رخ خواهند داد.
آلزایمر و رانندگی
ضعف هماهنگی، از بین رفتن حافظه، و گم گشتی ترکیبی خطرناک از عوارض بیماری آلزایمر است. اگر احساس کردید که عزیزتان باید رانندگی را کنار بگذارد، علتش را به او بگویید. اگر به حرف شما گوش نکرد، به دکترش بگویید وارد عمل شود. اگر او هنوز هم اصرار بر رانندگی دارد، با اداره راهنمایی و رانندگی تماس بگیرید تا او را مورد ارزیابی قرار دهد. سعی کنید برای حمل و نقل او راه های دیگری پیدا کنید.
آیا ورزش کمکی به درمان آلزایمر می کند؟
فعالیت بدنی می تواند به بیمار عزیز شما کمک کند تا حدودی قدرت ماهیچه ای و هماهنگی خود را حفظ کند. این کار همچنین می تواند به تقویت خلق او کمک کرده و از احساس اضطراب او بکاهد. با دکتر او صحبت کنید تا بفهمد که کدام نوع ورزش مناسب اوست. فعالیت های مکرر مانند پیاده روی، باغبانی، یا حتی تا کردن لباس ها می تواند بهترین راه های دادن حس آرامش به او باشند.
برای پیشگیری از آلزایمر چه کنیم؟
همان‌طور که در طول مقاله مطالعه کردید، راه تشخیص و راه قطعی برای آلزایمر وجود ندارد. در نتیجه روش‌های محکم و اصولی برای پیشگیری از آلزایمر نیز در حال حاضر در دسترس نیست. اما بسیاری از متخصصان و پزشکان روش‌های زیر را برای داشتن یک زندگی سالم و به عنوان راه‌های پیشگیری از آلزایمر پیشنهاد می‌کنند:
- ترک سیگار و دخانیات
- ورزش منظم
- تمرین‌های شناختی جهت تقویت حافظه (مطالعه کردن، عدم استفاده از جی‌پی‌اس، عدم استفاده از گوگل جهت فعال کردن قوای ذهنی مغز)
- رژیم غذایی گیاهی
- مصرف آنتی‌اکسیدان در برنامه غذایی
- زندگی فعال اجتماعی
سخن آخر
آلزایمر یک بیماری زوال عقل و پیشرونده است و حتما باید در مراحل اولیه تشخیص داده شود و درمان آن آغاز شود. برای درمان نیز حتما به متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) مراجعه کنید.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
- روان درمانی و مشاوره
- روانپزشکی
- نوروتراپی
- تست‌های روان سنجی
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
دیدگاه